Welkom

Inhoud

Inleiding

Andere tractie

Spoorwijdte

Producenten

Import & handel

Eigenaars

Materieel

Links

Contact

► Nieuw ◄

► Zoeken ◄

Stoomtractie smalspoor

Stoomtractie normaalspoor

Motortractie smalspoor

Motortractie normaalspoor

Unimogs met rangeerinstallatie

Deel II: bouwjaren 1985 ~ 2000

geplaatst: 19-01-2017; laatste wijziging: 05-07-2018.

De situatie rond 1985

Deel I eindigde in 1985. De situatie in 1985 wordt goed gekarakteriseerd door een heel aardig krantenartikel [1]. Daarin staat dat er in 1985 ongeveer 50 Unimog rail-weg-voertuigen, 17 Zagro’s en 15 Trackmobiles in Nederland actief waren. Er zijn enige kanttekeningen te maken (zie opmerking a), maar de getallen weerspiegelen de overheersende positie van de Unimog bij rail-wegvoertuigen.

Na 1985 ging de verkoop van de al in Deel I besproken Baureihen 406 en 424 en de MBTrac gewoon door (tot 1989, 1989 en 1991) en dat wordt hieronder behandeld onder de koppen “Meer Baureihe 406”, etc.

In 1987 verscheen de nieuwe Baureihe 427, die tot 2002 gebouwd werd.

Meer Baureihe 406 (gebouwd tussen 1963 en 1989)

Een in 1976 gebouwde Unimog werd in hetzelfde jaar van een Zweiweg installatie voorzien, waarschijnlijk door de firma Ries. In 2005 werd het oranje voertuig bij Zagro gefotografeerd. Het droeg een Zagro fabrieksplaat met fabrieksnummer 3155 en bouwjaar in 2002. Er waren geen remluchtreservoirs en er mocht een trein van maar 150 ton getrokken worden. Tussen 2005 en 2012 ging het voertuig naar de Nederlandse spooraannemer BAM. Het werd namelijk door Maarten van der Willigen in 2012 bij BAM in Dordrecht gefotografeerd en wel in de BAM kleuren en met het opschrift BAM project support. Zie hier.

Connexxion (later Qbuzz) exploiteerde de Sneltram Utrecht Nieuwegein. Maar de Unimog was – net als het andere materieel en de infrastructuur - eigendom van de BRU (Bestuur Regio Utrecht). Die bestond uit negen Utrechtse gemeenten (dat is niet de hele provincie).

De Unimog werd gebruikt als tractie voor twee zelflossers, maar die zijn verkocht. Uiteraard wordt ook gebruik gemaakt van de kraan in de laadbak.

Alle foto’s: 22 oktober 2011

Het voertuig is Johan van den Bank genoemd naar de in 2010 overleden medewerker die de Unimog in onderhoud had.

De “Johan van den Bank” ziet er keurig uit, maar zal ten tijde van de foto minstens 22 jaar oud zijn geweest: het uiterlijk is dat van Baureihe 406 en dan ligt het bouwjaar tussen 1963 en 1989. Deze Unimog is tweedehands uit Hamburg gekomen [2].

Zie ook opmerking b) en opmerking c).

Bij KNP-Leykam in Nijmegen vond enkele jaren spoorvervoer plaats, waarbij met een gebruikte Unimog gerangeerd werd. Op Flickr staat een foto van Nico Vassilopoulos met als onderschrift “Unimog in actie. Nijmegen KNP Leykam herfst 1995”, waarop een U 900 / 406 te zien is. Omdat dit model tot 1989 gebouwd is, moet het inderdaad een gebruikt exemplaar betreffen. Het vervoer vond zeker tot in 1997 plaats (Railmagazine 141).

Een speciaal geval betreft een Unimog rail-wegvoertuig waarvan de railinstallatie niet via importeur Hoegen Dijkhof van Zweiweg was betrokken:

De Coöperatie De Vallei in Barneveld rangeerde vanaf 1974 met een Borgward 4 x 4 truck die door een plaatselijk constructiebedrijf van opklapbare spoorgeleidewieltjes was voorzien. Kennelijk beviel dat goed, want tussen 1981 en 1984 werd deze installatie overgezet op een Unimog van de Baureihe 406. Er bestaan foto’s uit 2014 van proeven met een Trensformer bij het inmiddels AgruniekRijnvallei geheten bedrijf. Maar de Unimog bleef en is veelvuldig door hobbyisten op de foto gezet.

In 2018 verscheen echter een andere en jongere gebruikte Unimog, van de Baureihe 427. Zie aldaar.

meer Baureihe 424 (gebouwd tussen 1976 en 1989)

Baureihe 424 heeft als uiterlijk kenmerk onder andere de verhoogde zijkanten van de motorkap, die op onderstaande foto goed te zien zijn. De U 1000 / 424.121 op de foto’s heeft als eigenschappen [4]: wielbasis: 2650 mm, vermogen: 95 pk (70 kW), eigen gewicht: 4,5 ton; maximaal totaal gewicht 6,8 ton.

Jan Strooband maakte deze ↑→

foto’s op 24-06-2011 bij Zalco in Vlissingen-Oost

Zalco begon als vestiging van de Franse aluminium producent Pechiney en ging eind 2011 failliet. De Unimog werd geleased (van Barlow). Misschien is ze nu elders te vinden.

Het is onbekend waar deze Unimog voor haar optreden bij Zalco gerangeerd heeft.

Bij grotere vergroting is op de grille te zien dat het om een U 1000 gaat. Uit het uiterlijk blijkt dat het Baureihe 424 betreft en de U 1000 is inderdaad één van de Verkaufsbezeichnungen van deze Baureihe. Deze Unimog was dus minstens 22 jaar oud toen de foto gemaakt werd.

Er werd een trein van 9 vierassers samengesteld.

Van Roon Railinfrawerken – een onderdeel van Van Roon Aannemersbedrijf in Asperen – beschikt sinds september 2016 over een Unimog U 1000 / 424.

Utrecht CS, herfst 2016, foto van Dave van Hattem →

De Unimog van Van Roon is ook te huur:

zie hier en daar.

In de zomer van 2017 werd deze Unimog met een blok ballast in de laadbak rond Kampen gesignaleerd bij de vernieuwing van het “Kamper lijntje”.

Ook de volgende Unimog is te huur:

Logo op de Unimog van Biemond en Van Pelt, Kampen, 28-06-2017→

Biemond & Van Pelt in Zwijndrecht verhuurt vooral graafmachines, waaronder ook een aantal krol’s (krol = kraan op lorry`s). Een Unimog 1000 / 424 met rangeerinstallatie is er te huur met en zonder machinist. De Unimog is onder andere gebruikt bij de aanleg van nieuwe keersporen in Beverwijk (ten behoeve van het verkeer naar Tata Steel) in 2016, bij de vernieuwing van station Breda in 2016 en bij de vernieuwing en elektrificatie van het Kamper Lijntje in 2017:

↑ De Unimog van Biemond en van Pelt met 10 zelflossers bij Station Kampen, 28-06-2017 ↑

Tussen de oranje Atlas Copco compressor en de cabine zijn drie remluchtreservoirs te zien. Kenmerkend is een rond bord met het cijfer 25 in de grille.

↓ Op het duidelijk zichtbare certificaat is te zien waar deze Unimog is toegelaten ↓

TCTV = Toezicht Certificatie Verticaal Transport

Deze Unimog was eerder eigendom van J. Luyt Transport uit Berkel en Rodenrijs dat per 1 januari 2013 door Biemond en Van Pelt werd overgenomen.

Kennelijk heeft J. Luyt Transport de Unimog gebruikt gekocht van de handelaar Schwinn in Oberhausen en is Biemond en Van Pelt al minstens de derde eigenaar. Kampen, 28-06-2017 →

Meer MBTrac (gebouwd tussen 1972 en 1991)

Bij het laadstation van de Vuil Afvoer Maatschappij ofwel VAM in Deventer werden de lierinstallaties in of voor 1992 vervangen door een MBTrac (met rail-weginstallatie en treinrem, met de luchtcilinders op het dak [3]. In 2003 verdween hier het spoorvervoer.

Er was ook een tijdelijke inzet:

Roef Ankersmit fotografeerde op 21 oktober 2011 een MBTrac, die bij Akzo Nobel Zoutchemie in Hengelo rangeerde met wagens van het type Hiirrs (twee kort gekoppelde schuifwandwagens) met zout voor Zweden →

Op deze MBTrac staat het logo Unimog Uthemann, waarbij Uthemann een dealer in Hammah (D) is. Deze MBTrac is voorzien van vier paar spoorgeleidewieltjes. Boven de achteras is een ballastblok geplaatst. De meeste MTrac rail-wegvoertuigen hebben remluchtreservoirs op het cabinedak, maar dit voertuig is niet in staat de wagen(s) te beremmen.

Baureihe 427 (gebouwd tussen 1989 en 2002)

De bouwjaren van deze Baureihe vallen geheel in het op deze webpagina beschouwde tijdvak. Er zullen verschillende Verkaufsbezeichnungen ter sprake komen:

U 1000, U 1200, U 1400, U1600 en U 1650. In de onderstaande tabel staan gegevens uit [4, 5] van deze Baureihen en ter vergelijk ook van eerder besproken Baureihen.

Van de genoemde Baureihen zijn de U 1000 / 427 en U1200 / 427 slechts relatief korte tijd gebouwd, dus bouwjaren zijn redelijk te schatten. De andere Baureihen zijn langer gebouwd.

Baureihe	Verkaufs bezeichnung	Gebouwd in	Vermogen (pk)	Radstand (mm)	Gewicht (kg) Leeg – max.	Max. snelheid (km/u)
406	U 900	1973 - 1989	84	2380	3600 - 6000	70
424	U 1000	1976 - 1989	95	2650	4500 - 6800	73
427	U 1000	1988 - 1993	102	2650	4160 - 7500	89
427	U 1200	1988 - 1994	125	2650	4210 - 7500	89
427	U 1400	1988 - 2002	136	2650	4210 - 7500	89
427	U 1600	1988 - 2002	156	2650	4650 – 10.000	89
427	U 1650	1988 - 2002	163	3250	5600 - 10.000	89

Een opvallend uiterlijk kenmerk voor de Baureihe 427 is het sleuvenpatroon net boven de grille, alleen aan de kant van de bestuurder. De bespreking van de Baureihe 427 is in volgorde van toenemende zwaarte (U 1000 → U 1650).

De CehaVe in Veghel kreeg in 1986 een Unimog van het type U 1200 / 424 C met kentekennummer BT-10-RV, die de oude, hier genoemde Unimog verving. Deze website geeft meer informatie. Het graanvervoer naar Veghel werd in 2001 gestaakt. De Unimog zal daarna niet meer als rail-wegvoertuig gebruikt zijn, maar ze is anno 2016 nog steeds bij de CeHaVe aanwezig (volgens verschillende websites over kentekennummers).

↑ CeHaVe in Veghel, 14-05-1991. Foto Maarten van der Willigen ↑

Achter de cabine zijn zandreservoirs en remluchtreservoirs geplaatst. De Unimog is niet met een trekstang, maar met een trekhaak gekoppeld; onder de laadbak zijn daarom buffers geplaatst. Het betreft duidelijk de Baureihe 427, maar volgens het kenteken zou het om de Baureihe 424 gaan.

In 1987 nam de HTM in Den Haag als Railinfra 40 een U 1200 / 427 met als kentekennummer BV-07-RN in gebruik:

HTM Railinfra 40 als sneeuwschuiver, Den Haag, 04-12- 2010

foto Charles Stokman

Idem als strooiwagen, Neherkade, Den Haag, 19-12-2009

foto Charles Stokman

Op de linkerfoto heeft de HTM 40 niet alleen een sneeuwschuiver voorop, maar ook een strooi-installatie achterop. Beiden worden onder minder winterse omstandigheden afgenomen. Dan komen voor en achter de koppelingen tevoorschijn, waarmee via een trekstang trams gesleept kunnen worden.

Vanaf begin 2017 of eerder staat deze Unimog (nog steeds met de rail-weg installatie) met 57.000 km op de teller te koop bij Van Nierop Garage in Monster.

Foto via http://www.autotrader.nl/bedrijfswagen/unimog/

57.000 km in 30 jaar, dat is nog minder dan 2.000 km per jaar. Opmerkelijk is ook het scherm boven remluchtcilinders.

De HTM heeft nog zo’n Unimog en wel U 1200 / 427 uit 1987, maar in het wit en met nummerbord BY-13-SR.

In de Eemshaven kwam in 1987 de moderne fruitterminal TE (Terminal Eemshaven) van de firma Lommerts gereed. Omdat het niet lukte om klanten voor de beoogde overslag van bananen en ander tropisch fruit te trekken, vond er ook ander vervoer plaats:

Verlading van pootaardappelen voor Italië bij TE, februari 1990, foto Dirk Bolt →

De reservoirs voor de remlucht en voor strooizand liggen in de achterbak; zie hier voor foto’s uit september 1995. Daar wordt opgemerkt: “Dit voertuig heeft eigenlijk te weinig luchtcapaciteit voor langere treindelen, waardoor het nogal een tijdje duurt voor de remmen lossen bij het aankoppelen”. Ondertussen was het met TE slecht afgelopen. Na vele verwikkelingen werd fruitterminal in 1999 overgenomen door Wagenborg. Dat verkocht de installaties naar Kroatië . Maar de U 1200 / 427 bleef in iets andere kleuren in de Eemshaven actief en voor de firma Wagenborg. Zie deze mooie foto’s uit 2013.

In de periode 1995 – 1998 verzorgde een Unimog voor Van der Heijden Logistic Services het vervoer op een nieuw raccordement dat aantakte op de Philips sporen in Acht.
De Unimog was van het type U 1200 / 427. Het ging dus niet om de oude Unimog van Philips in Acht [6].

↑ Unimog U 1400 / Baureihe 427 van René Prinsen Spoorwegmaterialen, Utrecht Terwijde 27-03-2007 ↑

foto van Maurits90 op Wikimedia

In de laadbak van dit exemplaar bevinden zich een grote gele Atlas compressor en remluchtfreservoirs. De Unimog was met bedrijfsnummer 9 onder andere te zien bij werkzaamheden bij de Velsertunnel in 2009 en in station Zwolle in 2012. René Prinsen Spoorwegmaterialen in Woudenberg is opgericht in 1994 en was vanaf 2009 een 100% dochter van voestalpine Railpro in Crailoo. Vanwege overcapaciteit bij de spooraannemers en onduidelijkheid over de toekomstige marktontwikkelingen zijn de activiteiten in april 2015 beëindigd. Alleen het recyclen van uit de spoorbaan vrijkomende materialen is overgenomen door het moederbedrijf.

Anno 2017 stond bovenstaande foto op de website van het Belgische verhuurbedrijf Rentaloc. Daar staat ook dat deze Unimog op afstand te besturen is en dat de trekkracht 100 ton is. Anno 2018 werkt de link naar Unimog op de verhuurpagina niet meer.

De Unimog dook – in passende kleuren geschilderd – op bij Railpro, dat immers de (stief)moeder van René Prinsen Spoorwegmaterialen was:

↓ Station Zwolle, 04-07-2018. Op de achtergrond is de busbrug in aanbouw↓

AND-Steel, Overpelt (B), 26-05-2005,

foto: Michael Vogel→

Achterop deze U 1400 staat UCA-TRAC. Dat was de fabrikant van de UCA-TRAC, maar ook de Belgische importeur van de Unimog (UCA betekent Unimog Centre Antwerpen). De rail-weg installatie is van Zweiweg en dateert uit 1998.

AND-Steel ging in 2009 dicht. De Unimog verhuisde toen naar Arcelor – Mittal (voorheen Lommaert) in het Nederlandse Born (ook AND-Steel was van Arcelor – Mittal), waar tot dan toe een tweedehands Cockerill loc reed.

Arcelor Mittal Staalhandel, Born, 21-04-2011, foto: Michael Vogel. Opvallend is dat het Belgische nummerbord en de stickers van AND-Steel nog steeds aanwezig zijn. In plaats van een laadbak is een compressor met luchtreservoirs aanwezig ↓

Omya in het havenschap Moerdijk werd in 1997 geopend en had vanaf het begin een spooraansluiting. Omya rangeerde tot 2004 zelf, dus de onderstaande Unimog van het type U 1600 /427 zal wel uit circa 1997 dateren.

↑ Een personeelslid van Omya in Moerdijk bestuurt een door Zagro van een rangeerinstallatie voorziene U 1600 / 427 op afstand. ↑

Beide foto’s: Pierre de Greeuw, 01-05-1998 ↑→

De plaats van de laadbak is ingenomen door 4 luchtreservoirs. De halfautomatische koppeling aan de achterzijde is op een hefarm gemonteerd→

Enkele zaken zijn nieuw: de Unimog kan op afstand bestuurd worden en er staat het opschrift Zagro op. Dat betekent niet alleen op dat de rangeerinstallatie door Zagro aangebracht is, maar ook wijst het er (gezien de grote letters) op dat de Unimog van Zagro gehuurd is.

In 2004 werd het rangeren door Omya overgedaan aan Railion (later DB Schenker) dat daarvoor aanvankelijk de UCA-TRAC Jerommeke inzette en daarna een Zephir

Du Pont de Nemours bij  Dordrecht begon ooit met een Trackmobile. In de eerste webpagina over de Unimogs kwam al ter sprake dat in 1980 een Unimog drieasser werd aangeschaft en dat die sinds 1992 reserve stond omdat er toen een nieuwe werd aangeschaft. Beide Unimogs beschikken/beschikten over grote buffers en automatische koppelingen op een hefarm [7]. In [7] staan twee fraaie foto’s van de Unimog uit 1992. De Verkaufsbezeichnung lijkt op 650 te eindigen en zou dan U 1650 moeten zijn. De U 1650 komt alleen bij de Baureihe 427 voor. De nieuwe Unimog was gewoon een tweeasser, maar wel zwaarder gemotoriseerd (163 versus 125 pk) en met een bijna even groot maximaal totaal gewicht (10 versus 12 ton).

Een citaat uit [7] over de nieuwe Unimog: ˝Bij gladde sporen is de trekkracht van de Unimog te beperkt. Hij kan dan maar enkele ketelwagens tegelijk door bogen trekken. Zou hij er teveel meenemen, dan bestaat het gevaar dat hij zijn vermogen niet kan overdragen op de rails en gaat stuiteren. In extreme situaties zou hij daarmee een spoorwagen uit de rails kunnen duwen˝. Zie opmerking d).

In 1991 nam het GVB in Amsterdam een U 1650 / 427 met een Palfinger hijskraan in gebruik. Op de nummerborden stond: VK-51-KR

Op de Dam in Amsterdam, 05-07-2009, Foto Charles Stokman→

Het uiterlijk doet niet meteen aan een rangeer-uitvoering denken. Zo zijn er geen remluchtcilinders te zien. Maar moderne trams worden niet met luchtslangen doorverbonden en p diverse foto’s is te zien dat deze Unimog bij verschillende gelegenheden met een trekstang een tram sleept.

Na 25 jaar en 111.640 km verdween de Unimog eind 2015/begin 2016 naar de al eerder genoemde handelaar Van Nierop in Monster, waar zij begin 2017 nog te koop staat, nog steeds met spoorwieltjes.

De Nederlandse Wegtanker Mij. (NWM) had een locatie aan de Butaanweg in Pernis waar ketelwagens gereinigd werden. Na relatief korte tijd (1991-1998) week dit bedrijf voor de verbreding van de Benelux tunnel. Tot de faciliteiten hoorden zes sporen, een traverse en een Unimog.

MWM in Pernis. Foto: 26 maart 1993 →

Direct rechts van de Unimog is een overweg te zien. De Unimog kon via die overweg (en via de traverse) makkelijk op een ander spoor komen.

Op de cabine zit het NWM logo. Achter de cabine van de Unimog zijn drie luchtreservoirs te zien. Deze opstelling komt vaker voor.

Het gaat om Baureihe 424 dan wel 427. Welke van de twee is niet uit dit zijaanzicht op te maken. De Verkaufsbezeichnung is evenmin bekend.

Bij AgruniekRijnvallei (voorheem Coöperatie De Rijnvallei) bij station Barneveld Centrum verscheen in 2018 een andere gebruikte Unimog (in plaats van een Baureihe 406; zie hierboven).

Barneveld Centrum, 21-06-2018. Foto: Eric van Maanen →

Verschillen met de vorige situatie (nog afgezien vann de Baureihe) zijn;

· De oude rail-weginstallatie is miet overgezet. De nieuwe is geen Zagro product.

· Deze Uninog kan de trein beremmen getuige de luchtcilinders en de luchtslangen.

· Deze Uninog is in overeenstemming met de huisstijl van AgruniekRijnvallei gebracht.

De herkomst van deze Unimog is (nog) niet bekend.

Baureihe onbekend

In Railmagazine 143 (1997) wordt een Unimog genoemd van het overslagbedrijf “NV Haven van Vlissingen” (in 2002 overgenomen door Verbrugge Terminals).

De situatie rond 2000

De besproken periode eindigt in circa 2000, want:

-

In 2000 verscheen een uiterlijk en technisch geheel vernieuwd model, de Baureihe 405.

Dit zal in Deel III van het trio webpagina’s over de Unimog besproken worden.

-

De firma Hoegen Dijkhof was tot 1 januari 1997 de importeur van Unimog en kon desgewenst een Unimog met Zweiweg rail-weg uitvoering leveren. De eigenaar van een Unimog rail-wegvoertuig had dus met de Unimog importeur van doen.

Vanaf 2007 was dit anders: in de Benelux worden Unimog rail-wegvoertuigen onder de naam “KOKS-Zagro Unimog-rangeerder” geleverd door Koks in Alkmaar. De rail-weginstallatie wordt geleverd door Zagro. Koks is importeur van Zagro, maar niet van Unimog (dat zijn twee garagebedrijven, namelijk Wensink en Gomes, met vestigingen in verschillende plaatsen)

Tussen 1997 en 2007 veranderde de situatie een aantal malen. Daar zal geen aandacht aan besteed worden, omdat er toen weinig Unimogs verkocht werden [8]. Dat geldt voor de Unimog in het algemeen en niet alleen voor de toepassing als rail-wegvoertuig.

Bespreking

1)

Op deze webpagina zijn 21 Unimogs met rangeerinstallatie genoemd die in Nederland actief zijn (geweest).

De kortstondige huur van een MBTRac door Akzo Hengelo, de Unimog van De Vallei in Barneveld (met een zelfbouw rail-weginstallatie) en de Unimog van NV De Haven van Vlissingen (waarover bijna niets bekend is) worden in het volgende buiten beschouwing gelaten. Uiteraard is het mogelijk dat er daarnaast Unimogs met rangeerinstallatie over het hoofd zijn gezien.

Dan resteren 18 met Unimogs met rangeerinstallatie.

2)

In deel I stond een leverlijst van de importeur over de jaren 1969 – 1985 ter beschikking. Daarom is voor deze periode precies bekend wie wanneer een nieuwe Unimog met rangeerinstallatie in gebruik heeft genomen. Voor de periode 1985 ~ 2000 staan dergelijke gegevens niet ter beschikking. Daarom is in deze webpagina’s alle beschikbare informatie verzameld over Unimogs met rangeerinstallatie van types die tot ~ 2000 in productie waren en waarvan de levering niet op de leverlijst voor de periode 1969 – 1985 staat. Uiteraard vallen hieronder de in de periode 1985 ~ 2000 in nieuwe toestand in gebruik genomen Unimogs met rangeerinstallatie. Daarop wordt verder ingegaan onder 3).

Maar als bijvangst is ook informatie verzameld over Unimogs met rangeerinstallatie van types die tot ~ 2000 in productie waren en die in gebruikte toestand in dienst gekomen zijn. Dat hoeft niet in de periode 1985 ~ 2000 geweest te zijn. Daarop wordt verder ingegaan onder 5).

3)

In de periode 1985 – 2000 zijn 9 Unimogs met rangeerinstallatie nieuw in gebruik genomen door Nederlandse klanten (zie opmerking e).

Die 9 nieuwe Unimogs in de periode 1985 ~ 2000 is veel minder dan de 23 stuks in de vrijwel even lange periode 1969 – 1985.

Als dat meer in detail bekeken wordt (zie opmerking e), dan blijkt dat er in de periode 1985 - 1992 nog 8 nieuwe Unimogs met rangeerinstallatie zijn afgeleverd, maar in de even lange periode 1993 ~ 2000 maar één.

4)

Die ene levering in de periode 1993 ~ 2000 betrof een Unimog die vanaf 1997 in gebruik was bij Omya bij Moerdijk. Het was (voor zover bekend) de eerste Unimog in Nederland waarvan de rangeerinstallatie was geleverd onder de naam Zagro (in plaats van Zweiweg) en ook de eerste die radiografisch op afstand bediend kon worden.

5)

Van de besproken Unimogs met rangeerinstallatie waren er 9 eerder gebruikt (zie het overzicht onder opmerking f). Minstens 3 daarvan kwamen gebruikt uit het buitenland.

6)

Unimogs met rangeerinstallatie gebouwd na 2000 zullen besproken worden in een nog te verschijnen Deel III.

Opmerkingen:

a)

[1] slaat op cijfers – waaronder ongeveer 50 Unimog rail-wegvoertuigen - van NS Transportvoorlichting van voor 2 maart 1985. Het is onduidelijk of het gaat over het aantal tot dan toe verkochte rail-wegvoertuigen of het aantal op dat moment nog aanwezige rail-wegvoertuigen.

De referentielijst van de toenmalige importeur Hoegen Dijkhof in Doetinchem vermeldt voor de periode 1969 – 1984 precies 50 Unimogs en MBTracs met een “Zweiweg-railgeleide-installatie” (waarvan 23 in rangeer-uitvoering).

In [1] wordt gesproken over een honderdtal weg-rail voertuigen in gebruik bij bedrijven, die zijn aangesloten op het spoorwegnet. Waarschijnlijk worden ook trambedrijven meegerekend. De 50 Unimogs, 17 Zagro’s en 15 Trackmobiles maken samen nog geen 100. Toch zou dat getal wel kunnen kloppen, want in 1985 reden er ook bijvoorbeeld kraantjes met spoorwieltjes.

Op deze webpagina gaat het overigens alleen om de Unimogs in rangeeruitvoering (dus niet op lasbussen, bovenleidingmontagewagens en dergelijke) en dat waren er volgens de referentielijst 23. De concurrenten Zagro en Trackmobile (met 17 resp. 15 stuks) waren er alleen in rangeeruitvoering, dus op dat gebied was de positie van Unimog minder overheersend dan het op het eerste gezicht lijkt.

b)

De verkeer- en vervoertaken van Bestuur Regio Utrecht (BRU) zijn per 1 januari 2015 overgegaan naar de provincie Utrecht (U-OV).

In [2] staat “Het BRU heeft een eigen Unimog uit Hannover aangeschaft, maar die stond nog ergens bij Amersfoort”.

c)

Bij de Sneltram Utrecht-Nieuwegein is (minstens) nog een ander Unimog rail-wegvoertuig van de Baureihe 406 actief geweest:

In [2] zijn foto’s uit 2008 te zien van een Unimog rail-wegvoertuig met kraan en lier en het blauw-witte nummerbord ZV-55-53. Dat kenteken hoort bij de GVBA 58, die al eerder besproken is. Volgens een onderschrift van een foto was de Unimog van het EMA gehuurd. Op de Unimog staat MUSA. Dat is de stichting MUseum Streek- en stads-autobussen Amsterdam, die in 2011 failliet is gegaan.

d)

De grote buffers op beide Unimogs wijzen erop dat bij DuPont in Dordrecht krappe bogen voorkomen. Vanwege de extra wrijving die de wagens ondervinden zal een Unimog maar ook een gewone loc in die bogen extra trekkracht nodig hebben.

Een Unimog rijdt op spoor met geblokkeerde differentieels. Daarmee lijkt de situatie wel op die van een locomotief waarvan de wielen vast op de assen zitten.

Maar een locomotief heeft spoorwielen met een schuin loopvlak. Als een loc (of een spoorwagen) door een krappe boog rijdt, dan verschuiven de wielen in de buitenbocht naar een grotere radius (en die in de binnenbocht naar een kleinere) van het loopvlak en leggen daarom een grotere (kleinere) afstand af. Daarentegen zullen de autobanden van een Unimog in een krappe boog gaan “wringen” (de wielen in de buitenbocht worden door de starre as gedwongen dezelfde afstand af te leggen als die in de binnenbocht, maar ze moeten een grotere afstand afleggen. Daardoor gaan de wielen slippen; in het ergste geval verliezen de wielen het contact met de ondergrond en vliegen de wielen in de buitenbocht sprongsgewijze vooruit). Het deblokkeren van de differentieels is waarschijnlijk geen goede oplossing want de differentieels worden geblokkeerd om het spinnen van een wiel op glad (recht) spoor tegen te gaan.

De buffers zijn wel groot (zodat er in krappe bogen contact blijft met de buffers van de voorste wagen), maar waarschijnlijk niet verend. Mogelijk zou een trekstang beter zijn.

e)

De volgende Unimogs met rangeerinstallatie zijn in de periode 1985 ~ 2000 nieuw verkocht:

	Type	Gebruiker	Bouwjaar	In dienst tot	Opmerking
1	U 1200 / 427	CeHaVe	1986	2001	Vervanging oude Unimog
2	U 1200 / 427	HTM 40	1987	2016
3	U 1200 / 427	HTM	1987	heden
4	U 1200 / 427	Eemshaven	~ 1989	heden
5	MBTrac	VAM Deventer	≤ 1991	2003
6	U ? / 427	NWM Pernis	~ 1991	1998
7	U 1650 /427	GVBA	1991	2015
8	U 1650 /427	DuPont	1992	2003	Vervanging oude Unimog
9	U 1600 /427	Omya	~ 1997	2004

Van de meeste van de bovenstaande Unimogs staat vast dat ze nieuw in dienst gekomen zijn. Van andere Unimogs is dat waarschijnlijk. Zo is de fruitterminal in de Eemshaven in 1987 geopend. Het daar gebruikte model Unimog is vanaf 1988 gebouwd en de eerste foto’s van de Unimog in de Eemshaven dateren uit 1990.

Omdat er voor de periode 1985 ~ 2000 geen leverlijst ter beschikking staat, is het goed mogelijk dat er voor die periode nieuw geleverde Unimogs over het hoofd zijn gezien.

f)

De volgende Unimogs met rangeerinstallatie zijn gebruikt in Nederland in dienst gekomen:

	Type	Gebruiker	Bouwjaar	In dienst	In dienst tot
1	U 900 / 406	BAM	1976	2005 à 2012	2012 ?
2	U 900 / 406	BRU	< 1989	2008	heden
3	U 900 / 406	KNP Leykam	< 1989	~1995	≥ 1997
4	U 1000 / 424	Barlow/Zalco	< 1989	2005	2011
5	U 1000 / 424	Van Roon	< 1989	2016	heden
6	U ? / 424	Biemond & Van Pelt	< 1989	?	heden
7	U 1200 / 427	Van der Heijden	< 2002	~ 1995	~ 1998
8	U 1400 / 427	René Prinsen	< 2002	1994 à 2007	2012 à 2015
9	U 1400/ 427	Lommaert	1998	2009	heden

Van de meeste van de bovenstaande Unimogs staat vast dat ze gebruikt in dienst gekomen zijn. Van andere Unimogs (Van der Heijden; René Prinsen) is dat waarschijnlijk.

Alleen van de gebruikte Unimog bij Lommaert is de eerste (Belgische) eigenaar bekend en van de Unimogs bij de BAM en BRU is bekend dat ze uit Duitsland gekomen zijn. De andere zes zouden eerder bij een – in Deel I. of op deze wegpagina genoemd – Nederlands bedrijf gereden kunnen hebben

Met dank aan:

Chris Scheepstra (Westbank Bus), Charles Stokman, Steef van der Straeten, Jan Strooband, Michael Vogel en Maarten van der Willigen.

Bronnen:

[1]

NRC Handelsblad 02-03-1985: Zo kan het ook: Amfibische locomotieven op de openbare weg

[2]

Op http://busfoto.nl/foto/weensetrams.php staat een fotoreportage van de Sneltram Utrecht-Nieuwegein uit 2008.

[3]

Arno Dijkhof, Deventer Industriespoor 1925-2003, Stichting Industrieel Erfgoed Deventer, 2015.

[4]

Website van de Oberbayerische Unimogfreunde, met name:

http://www.unimogfreunde.de/Technische-Daten/427.html

[5]

Website van Mogworld, met name:

http://www.mogworld.de/de/der-unimog.html

[6]

Informatie van Maarten van der Willigen.

[7]

Hendrik Bouwknegt en Rienko Verboom; Spoorvervoer bij DuPont in Dordrecht, Railmagazine 188, oktober 2001.

[8]

Frits Huiden, Unimog U400: Importeur en machine met ambitie, tijdschrift Tuin en Park Techniek, februari 2006.

{

Railwegvoertuigen Andere tractie

Terug/verder naar:

Unimog 1969 -1985 Unimog vanaf het jaar 2000

Nieuw Home Inhoud