|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
aanvullingen, volgens de hoofdstukindeling van het boek Smalspoor in Bedrijf |
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
Hoofdstuk 13 Keramische industrie:
|
Alfred Russel in Tegelen 600 mm spoorwijdte |
Zie ook: |
|||||||||||||||||
|
-Tegelen Algemeen voor o.a. een kaart. |
|||||||||||||||||||
|
-Andere Tegelse fabrieken: |
|||||||||||||||||||
|
-Sporen naar Kaldenkirchen |
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
stichtte zijn fabriek in 1885. Met roodbakkende klei uit de eigen groeve Egypte, later gele klei uit een eigen groeve in Belfeld en witte uit het Westerwald werden verblendstenen en plavuizen gefabriceerd. In 1916 kwam er een ringoven en in 1926 een tweede. In
1935 fuseerde het bedrijf met Tiglia tot Russel-Tiglia. In 1966 fuseerde Russell-Tiglia
met Canoy-Herfkens tot “Tegula”.
Dit concern sloot de fabriek van Alfred Russel in
1975. |
|||||||||||||||||||
|
Van de hier besproken
bedrijven had Alfred Russel als eerste in 1896
smalspoor. De lijn kruiste drie karrensporen van concurrenten. Op twee
daarvan werd later ook smalspoor gelegd. Er werden toen (tussen 1920 en 1925)
drie viaducten gemetseld (1, 2 en 3 op de kaart). Kees van de Meene liep in 1959 over het traject van het toen al
verwijderde spoor van Alfred Russel. Het smalspoor
onder de viaducten was nog wel in gebruik en vanaf dat viaduct werd deze foto
gemaakt van een trein van Teeuwen (2 op de kaart)
getrokken door Diema. Het zal niet de bedoeling
zijn geweest dat de bak van de achterste wagen gekanteld was, want het
verschoven zwaartepunt vergroot de kans op ontsporing→ |
|
||||||||||||||||||
|
En zo
zag het er op 19 maart 2004 uit → Er zat nog geen blad aan de bomen en struiken, dus het
viaduct was goed te zien. Over de drie viaducten –dus over het tracé van de voomalige smalspoorlijn van Alfred Russel-
loopt een wandel- en fietspad. De drie viaducten zijn sinds 2002
rijksmonumenten. Zie ook http://monumenten.venlo.nl Klik op ZoekMonument, kies als
plaats Tegelen en als straat Egypte en verbaast u
over “oorsprong 1850 - 1940” terwijl toch in één der viaducten een steen met het
jaartal 1923 is ingemetseld. Zou het niet leuk zijn als er een museumlijn over de
viaducten zou voeren ? |
|
||||||||||||||||||
|
De eerste twee locs waren afkomstig
van de tram “Venlo-Tegelen-Steyl”.
Deze onderneming had drie Deutz locomotieven van
het vierkante trammodel. Eén van de financiers, dhr. Syrier,
wikkelde in 1918 de liquidatie af. Hij verkocht de in 1910 gebouwde locs I en
II aan Alfred Russel voor slechts ƒ 500 in totaal (
de locs waren voor ƒ 8.000 per stuk gekocht). Hieronder staat loc II nog in de
Spoorstraat in Venlo, voor hotel Germania. De loc
is op weg naar station Venlo om vandaar op 9 november 1910 te beginnen aan de
openingsrit van Venlo-Tegelen-Steyl. Precies
dezelfde foto staat in het boek Tramlijn Venlo-Tegelen-Steyl
van R.G. Klomp. Onderstaandestaande foto is echter
afkomstig uit een Nederlandstalige Deutz catalogus
in het NVBS archief. Opvallend is dat – vergeleken met de foto in genoemd
boek - op onderstaande foto het locnummer en de naam van de eigenaar zijn
weggeretoucheerd. In verband met wat komen gaat, moet worden opgemerkt dat de
voor- en achterkanten van de locs niet gelijk waren: de deuropeningen
bevonden zich aan de achterzijde. De ramen in de achterwand waren minder ver
doorgetrokken dan de ramen in de voorwand ↓ |
|||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
De twee tramlocs
werden van hun kast ontdaan en de spoorbreedte werd van 750 tot 600 mm terug
gebracht. Als brandstof werd voortaan benzine in plaats van benzol gebruikt.
Bij Venlo-Tegelen-Steyl is de ketting tussen de
aangedreven achteras en de vooras verwijderd; het is onbekend of die weer is
aangebracht. Kennelijk is het
achterste deel (achterwand, deuropening + deel van het dak) van de kast als
cabine hergebruikt, alleen zijn de achterramen verkleind door er schotten met
kleinere ramen tegen te zetten. Van de rest van de kast is het deel boven de
sierstrepen verwijderd. De motorkap is afgeschuind, waarschijnlijk omdat
oorspronkelijk de voorramen ver naar onderen doorliepen en omdat het uitzicht
zo beter was. Deutz motorlocs met dezelfde motor
hadden ook een afgeschuinde motorkap. De locs deden zo dienst tot circa 1934. Foto:
collectie van dhr. Hay van Rhee→ |
|||||||||||||||||||
|
Verder zijn via
dhr. Hay van Rhee nog de
volgende diesellocs bekend: |
|||||||||||||||||||
|
Fabrikant Deutz Deutz Ruston & Hornsby |
Fabr.nr. 7239 ?? ?? |
Bouwjaar 1927 193. ?? |
Type MLH222F OMZ117 30DL |
Soort Bdm Bdm Bdm |
Opmerkingen Volgens het Deutz archief nieuw geleverd aan Staatsbedrijf der
Artillerie Inrichtingen, Zaandam, met 700 mm spoorwijdte. Dat was slechts de
importeur; de loc ging naar de Harskamp. Klik voor
een foto. Circa drie stuks |
||||||||||||||
|
In 1947 werd
–aanvankelijk clandestien- een tijdelijk tweede spoor gelegd, omdat snel een
hoeveelheid zand uit Egypte moest worden afgevoerd. In 1951 werd de vergunning
nog verlengd. Behalve met een bel mocht een tram nu ook met een mechanische
fluit worden aangekondigd. De lijn naar Egypte is in of voor 1957 opgebroken. Op het
fabrieksterrein bevond zich een traverse en zes 1000 mm en twee 1200 mm
draaischijven. Op de traverse en de 1000 mm draaischijven sloot 500 mm spoor
aan. Dit leidde naar zaken als “droogbreuk”, breuk, OT en ET. Sommige van de
sporen waren met de traverse en de draaischijven te bereiken; anderen alleen
met de traverse. Op de kopse kant van de traverse en de 1200 mm draaischijven
sloot 600 mm spoor aan. |
|||||||||||||||||||
|
Met dank aan: |
dhr. Hay van Rhee, Tegelen |
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
Bronnen: |
Zie hier. |
||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||
|
{ |
|||||||||||||||||||
|
Terug/verder naar: |
Tegelse fabrieken met 600 mm spoorwijdte Canoy & Herfkens (900 mm spoorwijdte) |
||||||||||||||||||
