fabrieksspoor los

 

Welkom

Inhoud

Inleiding

Andere tractie

Spoorwijdte

Producenten

Import & handel

Eigenaars

Materieel

Links

Contact

Nieuw

Zoeken

 

Stoomtractie smalspoor

Stoomtractie normaalspoor

Motortractie smalspoor

Motortractie normaalspoor

Boeken

Aanvullingen

Tijdschriften

Raadsels

Loctypes

 

aanvullingen, volgens de hoofdstukindeling van het boek Smalspoor in Bedrijf :

 

Hoofdstuk 13     Keramische industrie:

Teeuwen in Tegelen

600 mm spoorwijdte

Zie ook:

-Tegelen Algemeen voor o.a. een kaart.

-Andere Tegelse fabrieken:

  Russel

  Tiglia

  Laumans

  Kurstjens

  Canoy & Herfkens

-Sporen naar Kaldenkirchen

 

Gebroeders Teeuwen (van 1940 tot 1971 Paul Teeuwen)                 

 De fabriek werd al in 1844 opgericht. Nog in 1870 waren de belangrijkste stukken uit de inventaris een bruin paard (ƒ 240) en twee karren (ƒ 90 en ƒ 110). In 1920 kwam de eerste ringoven; in 1925 de tweede. Een deel van de bedrijfsgebouwen in Tegelen is nog aanwezig. Nu produceert Wienerberger Koramic Dakpannen hier dakpannen.

 

Fragment van een kaart die dhr. Jac Bongaerts in 1963 tekende. Het origineel bevindt zich in Keramiekcentrum De Tienschuur te Tegelen 

 

Rechts bovenin het nog steeds bestaande trappistenklooster Ulingsheide. Links onderin loopt de lijn van Kurstjens naar de groeve de Onderste Molen. Ook hier waren de lijnen van de verschillende fabrieken verweven. Ook de lijn naar Kaldenkirchen is aangegeven.

 

De groeve schoof door het afgraven steeds op. Daarom was er slechts één spoor naast de groeve. Het omloopspoor bevond zich een stuk buiten de groeve, zodat dit niet steeds verplaatst moest worden.

Er is maar één excavateur getekend die kennelijk zowel voor zand als klei gebruikt werd.

Dat was anders in de oude groeve (rechts op de tekening). Op de foto hieronder zijn daar 2 excavateurs te zien.

 

Overigens had Paul Teeuwen ook een groeve nabij de Staatsmijn Hendrik. Vanaf 1942 werd erover gesproken om een smalspoorlijn aan te leggen van deze groeve naar het emplacement van de Hendrik, waar de klei zou worden overgeslagen op normaalspoor-wagens. Pas in 1947 kwam de overeenkomst tot stand. De capaciteit was vier à vijf normaalspoorwagens per dag

(informatie van Gerard de Graaf).

naar fabriek Teeuwen in

Kaldenkirchen

 

naar fabriek Teeuwen in Tegelen

 

fabriek Kurstjens

 

groeve Kurstjens

 

Op 15 oktober 1957 fotografeerde Kees van de Meene de oude groeve van Teeuwen →

 

Op de achtergrond rechts het trappisten-klooster Ulingsheide, waar nu nog maar twee trappisten wonen.

De zandexcavateur (met een arm van 40 m) verplaatste de 12 tot 15 m dikke zandlaag van rechts naar links. Hieronder lag 1½ tot 2½ m klei, die met treinen van 10 tot 20 wagens naar de fabrieken in Tegelen en Kaldenkirchen ging.

De groeven van Teeuwen zijn tot circa 1975 als vuilstort gebruikt en daarna met een laag aarde bedekt. Tegenwoordig is hier weer bouwland en herinnert niets meer aan de kleiwinning.

5327vdM

De keramische industrie in Tegelen heeft nooit van stoomlocs gebruik gemaakt, maar Teeuwen had wel een stoomexcavateur. Die is hier te zien aan de kop van de groeve Ulingsheide. Het is niet bekend of de kolen per smalspoor vervoerd werden. Later kreeg deze excavateur elektrische aandrijving.

 

Bij wijze van uitzondering is goed te zien wie de fabrikant van de kipkarren was: Du Croo & Brauns. Op de kipbak op de voorgrond is namelijk ingeslagen Victoria en daaronder de letters DCBW. Ducrobra bood dit type kipkar in elk geval in 1933 aan. Zie ook hier.

 

Foto: verzameling van dhr. Hay van Rhee

Teeuwen kipkarren.jpg

Een calculatie van Teeuwen wees uit dat met 22 kipwagens en een smalspoor ter lengte van 1500 m, tractie per locomotief voordeliger werd dan paardentractie. Teeuwen bestelde dan ook als eerste in de regio op 25 april 1913 een benzinelocomotief en wel bij de firma Deutz in Keulen. De aflevering vond op 2 september 1913 plaats. Verdere leveringen werden verhinderd door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog: de firma Deutz moest aan het Duitse leger leveren. Bovendien steeg de prijs van de motorbrandstoffen benzine en benzol naar ongekende hoogte.

De Deutz leverlijst vermeldt uiteindelijk niet minder dan tien locs, waarvan er negen aan Teeuwen in Kaldenkirchen zouden zijn geleverd. Alleen al het aantal doet vermoeden dat een deel van deze locs vanuit Kaldenkirchen een enkele reis Nederland heeft gemaakt, misschien wel zonder invoerrechten te betalen ……..

*  Deutz 1316 (1913)

*  Deutz 2308 (1916)

*  Deutz 3815 (1919)

*  Deutz 3903 (1920)

*  Deutz 4132 (1921)

*  Deutz 6168 (1922)

*  Deutz 6221 (1922)

*  Deutz 6867 (1925)

*  Deutz 6953 (1926)

*  Deutz 7078 (1926)

type CXIVF

type CXIVF

type CXIVF

type CXIVF

type CXIVF

type CXIVF

type 4a22A

type ML128F

type MLH132F

type MLH132F

B-bm

B-bm

B-bm

B-bm

B-bm

B-bm

B-bm

B-bm

B-dm

B-dm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

Als enige geleverd aan Teeuwen in Tegelen

Geleverd aan het Duitse leger; in 1919 naar Teeuwen.

 

 

 

 

Waarschijnlijk door Oberursel gebouwd.    

 

600  mm

600  mm

}

H in type: Hochdruck (= diesel); de andere locs hadden benzinemotoren.

veld en bosch

ArchVenlo

↑ Deze foto uit een Nederlandstalige Deutz catalogus (uit de NVBS bibliotheek) toont een Deutz smalspoorloc van het type CXIVF, waarvan er vijf geleverd werden aan Teeuwen in Kaldenkirchen. De ronde uitstulping onder de motokap is voor het vliegwiel en de schoorsteen is voor de stoom van de verdampingskoeling.

↑ Dit is een foto uit het gemeentearchief in Venlo. Plaats en jaar van de opname zijn niet bekend. Duidelijk is wel (vergelijk met de foto links) dat de loc een Deutz van het type CXIVF is. Het zou dus één van de locs van Teeuwen kunnen zijn. Maar de Deutz leverlijst is niet volledig, dus het kan ook een andere Tegelse fabriek betreffen.

Teeuwen Deutz.jpg

 

←Machinist Tinus van Maris bedient in de jaren twintig van de twintigste eeuw een Deutz loc, terwijl een onbekende remmer op een ¾ kuubs stalen kipkar balanceert. Het betreft niet hetzelfde loctype als op de bovenstaande foto’s, want de schoorsteen voor de verdampingskoeling ontbreekt (maar die zou er af gehaald kunnen zijn) en de voorruiten hebben een andere vorm.

Foto: verzameling van dhr. Hay van Rhee

 

Bij Teeuwen reden volgens ooggetuigen en foto’s na de Tweede Wereldoorlog Diema’s. Ook was er een Ruston & Hornsby van het type 30DL. Alle op deze website genoemde Tegelse fabrieken met 600 mm spoor hadden Rustons van dit type.  Hoeveel is vaak niet duidelijk, want er is geen Ruston & Hornsby leverlijst en de locs droegen –afgezien van enkele uitzonderingen- geen bedrijfsnummers.

De Diema leverlijst vermeldt alleen locs voor Jos Teeuwen in Kaldenkirchen. Ook Ruhrthaler leverde locs aan Jos Teeuwen in Kaldenkirchen. Omdat de bedrijven van Teeuwen in Kaldenkirchen en Tegelen door een smalspoorlijn waren verbonden (zie kaart), zijn de “Nederlandse” Diema’s mogelijk via Kaldenkirchen geleverd. Het gaat om de volgende diesellocs:

*  Diema 1222            (1948)

*  Diema 1265            (1948)

*  Diema 1308            (1949)

*  Diema 1312            (1949)

*  Ruston ……(circa 1950)

*  Ruhrthaler 3051 (1952)

*  Ruhrthaler 3209 (1954)

type DS12

type DS30

type DS40

type DS40

type 30DL

type DK10

type D10Z

B-dm

B-dm

B-dm

B-dm

B-dm

B-dm

B-dm

500  mm         

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

600  mm

500  mm

In het tijdschrift Polderspoor (van de Gelderse Smalspoor Stichting), nummer 2005-2, noemt Hay van Rhee een Diema die uitsluitend dienst deed op het fabrieksterrein van Paul Teeuwen, voor het vervoer van klei van de malerij naar de rijpingskelders. Dat zal een loc uit bovenstaand lijstje zijn geweest. Hieronder staan enkele foto’s van genoemde locs:

TeeuwenDiemaBewerkt.JPG

Teeuwen Ruston 30DL bewerkt.jpg

↑ Ruston 30DL met machinist Juupke Marijnissen

Foto: verzameling van dhr. Hay van Rhee

← Let op de schop achter de cabine en de bel van deze Diema.

Foto: verzameling van dhr. Hay van Rhee

 

 

DK10 (voor de Tweede Wereldoorlog 10/11 DKL geheten en ook Triebwagen genoemd) was met meer dan 270 gebouwde exemplaren een bekend Ruhrthaler type. In 1953 verscheen als opvolger het soortgelijke type D10Z. Met een eigen gewicht van 2,5 ton en een ééncilinder dieselmotor van 10 of 11 pk was dit de kleinste Ruhrthaler  voor bovengronds bedrijf.                            

Bron foto en gegevens:

“100 Jahre Ruhrthaler Maschinefabrik”, CD van Jens Merte en Martin Schiffmann.

Ruhrthaler DKL10.JPG

Met dank aan:

dhr. Hay van Rhee (Tegelen) en Toon Steenmeijer

 

Bronnen:

Zie hier.

 

{

aanvullingen op het boek ”Smalspoor in bedrijf”

Terug/verder naar:

Tegelse fabrieken met 600 mm spoorwijdte                         Canoy & Herfkens (900 mm spoorwijdte)

Nieuw                      Home                      Inhoud