Industriespoor

Om Duitse invoerbeperkingen te omzeilen, stichtten vele Tegelse fabrikanten fabrieken net over de grens, in Kaldenkirchen. Dit begon met de gebroeders Teeuwen in 1885. Een eeuw later sloot dit bedrijf als laatste keramische fabriek in Kaldenkirchen.

Alles kwam in het begin uit Nederland: het kapitaal, de arbeiders en de klei. In Kaldenkirchen kwam namelijk geen geschikte klei voor. Er werden geen in- en uitvoerrechten op klei geheven.

De fabriek van de gebroeders Teeuwen in Kaldenkirchen ging in 1889 naar Laumans over, waarna de gebroeders Teeuwen ernaast een nieuwe fabriek bouwden. L. de Rijk vestigde in 1891 in de buurtschap Heidenend (D) een fabriek. Er waren nog meer Nederlandse fabrieken in en nabij Kaldenkirchen, maar die vallen buiten dit kader. In 1900 openden de gebroeders Teeuwen een smalspoorlijn tussen de fabriek in Tegelen, de kleigroeve in het Trappistenveld en de fabriek over de grens in Kaldenkirchen (zie de paarse lijn op de kaart). Hiermee was een bedrag gemoeid van ƒ 4500. Bij het grenskantoor Tegelen-Heideneind sloot hier een lijn van Laumans op aan. De afstand van hier tot de beide fabrieken in Kaldenkirchen bedroeg 1152 meter; de aanleg van dit Duitse stuk kostte ƒ 2.216,91.Teeuwen en Laumans betaalden elk de helft. Caspar de Rijk (burgermeester van Tegelen en inmiddels eigenaar van de fabriek in Heidenend) trof op 19 augustus 1901 een overeenkomst over het medegebruik van deze lijn met Teeuwen en Laumans. Charles de Rijk betaalde aan Teeuwen en Laumans ineens 882,27 Reichsmark en de onderhoudskosten kwamen voor gezamenlijke rekening. Het onderhoud werd om beurten uitgevoerd. De kosten beliepen in 1905/6 toen “Laumans mensen aan den tram gewerkt hebben” aan arbeidsloon ƒ 23,10 (voor 237 uur !) en aan materiaalkosten ƒ 77,52. In die tijd was er uitsluitend paardentractie.

In 1958 berichtte de gemeente Tegelen aan Teeuwen dat in verband met de bouw van het Nederlands-Duitse douanekantoor het voetpad met kleispoor zou worden afgesloten en dat een andere route werd geadviseerd. Teeuwen kreeg een schadevergoeding en legde een lijn aan die ten noorden van de Kaldenkerkerweg de grens overschreed.

In Duitse literatuur is over dit smalspoor bij Kaldenkirchen heel weinig te vinden.

Van deze fraaie foto is alleen bekend dat de opname in Kaldenkirchen is gemaakt. De loc is duidelijk een Deutz van de eerste generatie met één grote horizontale cilinder en verdampingskoeling (ook thermische syphon genoemd). Of het een benzineloc van een ML type is dan wel één van de eerste diesellocs van een MLH type valt niet van het uiterlijk af te leiden. In elk geval Teeuwen had zulke Deutzen. Van Laumans is dat niet bekend.

←Foto: collectie van dhr. Hay van Rhee

Met dank aan:

dhr. Hay van Rhee, Tegelen

Bronnen:

Zie hier.

{

aanvullingen op het boek ”Smalspoor in bedrijf”

Terug/verder naar:

Tegelse fabrieken met 600 mm spoorwijdte

Canoy & Herfkens (900 mm spoorwijdte)

Nieuw Home Inhoud