Industriespoor

► Nieuw ◄

► Zoeken ◄

Stoomtractie smalspoor

Stoomtractie normaalspoor

Motortractie smalspoor

Motortractie normaalspoor

Hoechst → Thermphos

geplaatst: 31-01-2013

laatste maal bijgewerkt: 15-12-2020

Inleiding

In 1968 opende het indertijd bekende Duitse chemieconcern Hoechst een vestiging in het Sloegebied (ook Vlissingen-Oost genoemd). Uit met zeeschepen aangevoerd erts werden fosfor en fosfor verbindingen geproduceerd. Het bedrijf kreeg meteen een spooraansluiting.

In 1999 werd na een “management buy-out” de naam veranderd in Thermphos. Het bedrijf kwam met name in 2011 en 2012 een aantal malen negatief in het nieuws vanwege milieuproblemen.

Op 21-11-2012 werd Thermphos failliet verklaard. Op 19-01-2013 werd duidelijk dat er geen doorstart zou komen omdat de curator geen koper had kunnen vinden [1]. Circa 450 mensen verloren hun baan. De affaire heeft vele interessante kanten; in het kader van deze website wordt alleen aandacht besteed aan het boeiende spoorbedrijf.

De locomotieven

Hoechst had relatief veel ex-NS locs in dienst. Sik NS 317 (Werkspoor 778, 1940) werd op 6 oktober 1970 aan Hoechst verkocht voor f 60.000. De loc bleef in revisie in Tilburg en kreeg voor de verkoop nog een revisie [3]. De loc is geel geschilderd; op het dak is een rood zwaailicht aanwezig.

← Tenzij anders vermeld zijn de foto’s op 9-11-1983 door Pierre de Greeuw met toestemming van de bedrijfsleiding gemaakt.

Deze loc stond in 2002 reserve [2]. Voor zover bekend zou ze tot het einde bij Thermphos aanwezig geweest moeten zijn. Dat blijkt te kloppen met de volgende foto’s:

In 2018 staat de ex-NS 317 nog steeds op het voormalige Thermphos terrein:

← Thermphos in Vlissingen-Ooost. Foto: Jos Bosman, 27-07-2018

De Sik heeft - vergeleken met de vorige foto - een ”Arbo hekje”. Dat hekje was in 2002 nog niet aanwezig [2].

De ex-NS 317 is door Thermphos ruim voorzien van nieuwe opschriften en had zelfs een dodemansknop.

← Thermphos in Vlissingen-Ooost. Foto: Jos Bosman, 27-07-2018

Er was ook een nummer aangebracht en wel

T 402 (rechts van de deur op de foto hiernaast).

Een blik in het machinistenhuis. Zoals bekend zit de brandstoftank onder het dak.

← Thermphos in Vlissingen-Ooost. Foto: Jos Bosman, 27-07-2018

Werkspoor fabrieksnummer 701 (1935) ofwel de vroegere NS 251 was eerst aan Hoechst verhuurd van 18-10-72 tot 3-7/-3 en werd toen voor f 53.000 gekocht. Hoechst moest de nummerplaten terugsturen en kreeg 50% van de huur terug [3].

De ex-NS 251staat hier met bollenwagens in de overdekte laadinstallatie, waar STPP (= Sodium Tri Poly Phosphate) wordt verladen. De loc is nogal vreemd geschilderd: grotendeels wit, met een oranje front en achterkant. Een grapjas heeft er Hulk en hier en daar Toyota op gezet. Ook deze loc heeft een rood zwaailicht.

← Tenzij anders vermeld zijn de foto’s op 9-11-1983 door Pierre de Greeuw met toestemming van de bedrijfsleiding gemaakt

Deze Sik is in 1993 naar de Stoomtrein Goes Borsele gegaan, die haar - uiteraard na een schilderbeurt - als monument bij station Hoedekenskerke heeft opgesteld.

← Tenzij anders vermeld zijn de foto’s op 9-11-1983 door Pierre de Greeuw met toestemming van de bedrijfsleiding gemaakt.

De 251 heeft zo'n 15 jaar in het park bij het eindpunt Hoedekenskerke gestaan, maar is omstreeks 2008 gesloopt, na ontdaan te zijn van bruikbare onderdelen.

Werkspoor fabrieksnummer 779 (1940)

(1935) ofwel de vroegere NS 318 is ook naar Thermphos gegaan, maar dan als onderdelenleverancier voor de bovengenoemde sikken ex-NS 251 en 317.

← Foto: Henk van Verseveld, 21-4-2008

Zo vertrok de 318 vanuit de monumentale locomotiefloods in Roosendaal: zonder buffers en zonder motorhuif, maar met Arbo hek. De locomotiefloods was toen in gebruik bij de firma Shunter.

Windhoff 260017 (1983) was een rangeerrobot of – in de termen van fabrikant Windhoff - een Teletrac van het type RW90DH. Daarin staat RW voor RangierWagen, 90 voor de trekkracht van 90 kNewton en DH voor dieselhydraulisch.

De Windhoff is in 2001 in eigen beheer omgebouwd tot een “normale” locomotief met cabine [2]. Dat is opmerkelijk, bijvoorbeeld omdat de Teletrac niet geveerd was, hetgeen door de ombouw niet veranderd zal zijn. Voor zover bekend zou deze loc tot het einde bij Thermphos aanwezig geweest moeten zijn.

← Tenzij anders vermeld zijn de foto’s op 9-11-1983 door Pierre de Greeuw met toestemming van de bedrijfsleiding gemaakt

De Windhoff lang na de ombouw:

← Thermphos in Vlissingen-Ooost. Foto: Jos Bosman, 27-07-2018

De kleuren zijn verbleekt.

Merkwaardig is de gebogen pijp tussen de voorruiten waardoor kennelijk de rookgassen werden afgevoerd. Deze pijp was er in 2002 nog niet [2]. In 2002 had de cabine vier vierkante voorruiten en waren de zijwanden recht. Kennelijk is de cabine na 2002 deels vernieuwd, waarbij geknikte zijwanden zijn aangebracht en waarbij drie ramen in de voorwand zijn geplaatst.

De loc van de achterkant bezien:

← Thermphos in Vlissingen-Ooost. Foto: Jos Bosman, 27-07-2018

Er zijn schuifdeuren in de achterwand van de cabine geplaatst. Die waren er in 2002 nog niet [2]. Kennelijk is de loc tussen 2002 en 2012 nog eens flink onder handen genomen.

Op 19 april 1984 werd “Bakkie” NS 521 aan Hoechst verkocht [3]. Anders dan de locs van de serie 600 kon een loc van de serie 500 geen trein beremmen.

Ook de ex-NS 521 was met een rood zwaailicht uitgerust. Het NS grijs is vervangen door lichtblauw. In afwijking van de andere Hoechst locs stond op de zijkanten “Hoechst”, gevolgd door het logo. De loc werd al sinds 2001 niet meer ingezet [2] en ging in 2003 naar de SGB, waar ze bedrijfsvaardig en in oude luister hersteld nog steeds aanwezig is: zie hier.

← Tenzij anders vermeld zijn de foto’s op 9-11-1983 door Pierre de Greeuw met toestemming van de bedrijfsleiding gemaakt.

Meer

Gedurende een korte periode was er een eilandbedrijf met een vooroorlogse Moyse loc en slakkenpanwagens: zie hier.

Na het faillisementIn het voorjaar van 2014 organiseerde Troostwijk verschillende on-line veilingen van de inventaris, voorafgegaan door een kijkdag. Omroep Zeeland berichtte dat het ging om onder andere fietsen, verpakkingsmachines, gereedschapskisten en treinwagons.

Daarbij werd op 10-03-2014 onder andere deze foto van een bollenwagen geplaatst →

Thermphos nam jaren geleden vijf van deze UCES wagens van NS over [2]. Ze kwamen niet buiten het bedrijfsterrein, maar dienden voor de tijdelijke opslag van het poedervormige STPP (= Sodium Tri Poly Phosphate). Op de website van Troostwijk was sprake van “2-voudige Silo Railgoederen wagon, cap. ca. 2x 17 m3” en een bod van € 1500.

De situatie in 2020

Pas in april 2018 is er een accoord bereikt over de sanering van het Thermphos terrein. In april 2020 was al het fosfor, asbest en radioactief materiaal verwijderd. De fabriek was al 2 maanden eerder opgeblazen. Vanaf eind 2020 zouden zich weer bedrijven op het terrein kunnen vestigen [1].

Jos Bosman trof op 17-09-2020 op het voormaligeThermphos terrein geen spoorwegmaterieel meer aan. De Sik ex-NS 317 staat tijdelijk in Goes en wordt door de Stoomtrein Goes Borsele (SGB) van bruikbare onderdelen ontdaan. Het casco zal elders in het land worden opgesteld als monument [4].

De door Thermphos verbouwde Windhoff staat ook bij de SGB in Goes. De SGB is van plan de loc te gebruiken als basis voor een voertuig ter bestrijding van onkruid op de spoorlijn [5].

Zoals hierboven vermeld is de bedrijfsvaardige ex-NS 521 al veel langer bij de SGB terwijl de ex-NS 251 na een rol als monument bij de SGB gesloopt is.

Onbekend is waar de UCES wagens gebleven zijn. Gezien het lage bod zijn ze waarschijnlijk gesloopt.

De spooraansluiting is in 2016 nog gebruikt.

Bij de sanering van het terrein was namelijk uit slib 420 ton fosfor terug gewonnen. Die fosfor werd verkocht en werd per trein naar de Duitse klant afgevoerd. Zie bijvoorbeeld hier. Het al circa 4 jaar niet meer gebruikte spoor werd daartoe weer in orde gemaakt, maar is na de laatste afvoer van fosfor opgebroken.

Op 20 03 2020 bleek dat de spooraansluiting precies vanaf de spoorpoort was opgebroken.

Foto: Louis van Delft →

Met dank aan:

Jos Bosman, Louis van Delft, Pierre de Greeuw en Steef Janssens.

Referenties:

[1]

Website van Omroep Zeeland.

[2]

Hendrik Bouwknegt en Rienko Verboom, Goederenvervoer bij Thermphos in Vlissingen Sloe, Railmagazine 197 (2002).

[3]

Het Utrechts Archief: Toegangsnummer 955 (Materieel en Werkplaatsen), Inventarisnummers 1010 (Stukken betreffende het afvoeren van locomotieven LMT E en DE, 1970-1980) en 1011 (Stukken betreffende het afvoeren van locomotieven, series 450-500-600-700; 1971-1989).

[4]

Website van Nico Spilt.

[5]

Zie hier.

{

Provincie Zeeland

Terug/verder naar:

Nieuw Home Inhoud