Welkom Inhoud Inleiding Andere tractie Spoorwijdte Producenten Import & handel Eigenaars Materieel Links Contact ► Nieuw ◄ ► Zoeken ◄	Stoomtractie smalspoor		Stoomtractie normaalspoor			Motortractie smalspoor		Motortractie normaalspoor
	Lorries voor de railinfra Geplaatst: 12-09-2024; aangevuld: 01-11-2024
	Inleiding Volgens Van Dale (Online Professioneel Totaal) is een lorrie “een laag en vlak dienstwagentje op rails bij de spoorwegen, dat duwend of met een hefboomstang voortbewogen kan worden”. Deze definitie zal in - pakweg - 1970 nog juist geweest zijn maar gaat geheel voorbij aan latere ontwikkelingen waarbij lorries getrokken of geduwd worden door een krol of zelfrijdend zijn en daarom aan zware eisen moeten voldoen. Lorries met duw- of trektractie Er verschenen al vroeg lorries op het spoor. Ze werden met menskracht geduwd of getrokken. Lorries waren vroeger alledaags en werden daarom weinig of niet genoemd en afgebeeld, behalve bij minder alledaagse gebeurtenissen, zoals botsingen. Als voorbeeld een krantenartikel uit 1867 [1]:
	Er zijn meer voorbeelden van botsingen. Zelfs in 2012 vond een dergelijk ongeval plaats [2]: “Door een botsing van een goederentrein met een lorrie op de Betuweroute woensdag rond het middaguur heeft het treinverkeer op het A15-tracé van de goederenspoorlijn een aantal uur stilgelegen. Aan het einde van de middag kon het treinverkeer worden hervat. De botsing vond plaats bij de tunnel onder het Pannerdensch Kanaal. De lorrie werd gebruikt voor spoorwerkzaamheden en had niet op het spoor mogen staan toen de goederentrein passeerde. Hoe dat kon gebeuren wordt nog onderzocht. De Spoorwegpolitie van het KLPD (Korps landelijke politiediensten) en de Onderzoeksraad voor Veiligheid zijn gestart met studies naar het ongeluk. ……….. Een medewerker die verantwoordelijk wordt gehouden voor de veiligheid op de Betuweroute, is aangehouden en meegenomen voor verhoor”. Wat het onderzoek heeft opgeleverd is niet bekend gemaakt. Actiefoto’s van geduwde en/of getrokken lorries in Nederland zijn er nauwelijks. Een uitzondering is de volgende dramatische gebeurtenis waar veel journalisten en fotografen op af kwamen: Bij de treinkaping bij de Punt (Drenthe) van 23 mei tot 11 juni 1977 ging het, nadat de machinist, de conducteur en een deel van de treinpassagiers was vrijgelaten, om 54 gegijzelden en 9 gijzelnemers. Ze waren omsingeld door onder andere politie en mariniers. Een krant berichtte bij een foto “de meest gefotografeerde en gefilmde lorrie van Nederland, geladen met toiletpapier en toiletborstels, wordt door de twee meest gefotografeerde rechercheurs van Nederland, klaargezet voor vertrek naar die sinistere trein.” Het ging om NS lorries (opm. a) die bij de spoorwegovergang aan de Zuidlaarderweg in Glimmen in het spoor werden gezet, daar beladen werden en vervolgens door twee rechercheurs naar de trein bij de Punt werden geduwd [3]. De heen plus terugweg bedroeg 1200 meter en werd in ruim een half uur afgelegd. Soms was de lorrie op de terugweg leeg en soms geladen met lege gamellen of afval [3]. De volgende foto’s [4] werden op de tweede dag (24 mei) van de bijna drie weken durende gijzeling gemaakt:
	Een lorrie beladen met twee gamellen en dozen met lunchpakketten wordt naar de trein geduwd. De lorrie heeft geen beugel of iets dergelijks waartegen geduwd kan worden. Daarom wordt tegen de gamellen geduwd [4].					De lorrie keert leeg terug. Omdat er geen lading is om tegen te duwen wordt de lorrie met 2 touwen getrokken. De rechercheurs lopen in de ballast. De vier handgrepen waarmee twee man de lorrie kunnen zijn te zien.Op de eigenlijke lorrie ligt een pallet [4].
	Op 26 mei brak volgens [5] een plank van de lorrie en kieperde een pak met bekertjes yoghurt naast de rails. Die plank is waarschijnlijk de pallet die op bovenstaande foto’s te zien is. Op zondag 29 mei om 02.00 uur werden de lorries dan ook vervangen door lorries, waarop NS-personeel deugdelijke bakken had gemonteerd [3].
	Lorries voor trek en/of duwtractie worden anno 2024 nog steeds geproduceerd. Er bestaat Europese regelgeving voor in de vorm van de Europese standard EN 13977. Daarin is het woord lorrie/lorry vervangen door trolley. In de norm NEN-EN 13977staat in de Nederlandse titel het woord lorries. De tekst is in het Engels en daar wordt het woord trolleys gebruikt.
	Er worden anno 2024 heel andere materialen gebruikt dan vroeger. Voorbeelden zijn onder andere te vinden bij de Nederlandse leverancier Spiba: Dit is een geremde aluminium lorrie van de firma Spiba. Aan de linkerkant zijn twee van de vier beugels te zien waarmee de lorrie in en uit het spoor getild kan worden. Bron: Foto op de website van Spiba → Ook de wielen zijn van het lichte aluminium. Het eigen gewicht is slechts 47 kg. De lorrie wordt geremd wanneer de duw/trek beugel in verticale positie staat. Door te duwen of trekken wordt de duw/trek beugel uit de verticale stand gebracht en daardoor worden de remmen gelost. Klik voor een video, technische informatie of de handleiding. Spiba levert ook andere types, waaronder ongeremde lorries. Spiba gebruikt nog steeds het woord lorrie.
	Inleiding over tractie door een krol
	Ook lorries die bedoeld zijn om door een krol getrokken of geduwd te worden lijken misschien simpele voertuigen. Die indruk is onterecht, zeker voor de na 2013 gebouwde lorries. De eerste krol verscheen in 1970 in Nederland (zie hier); in 2023 waren al circa 120 [6] krollen bij spoorprojecten actief. Daardoor ontstond er behoefte aan lorries die door krollen kunnen worden voortbewogen. Het woord lorrie bleef in gebruik, maar er werd ook een andere benaming toegepast, namelijk railtrailer of rail trailer. Soms wordt in Nederland ook de term rail aanhanger of railinfra aanhanger gebruikt. Deze benamingen zullen op deze webpagina door elkaar gebruikt worden omdat in de informatiebronnen (zie de Referenties onderaan deze webpagina) ook verschillende benamingen voor komen. Een krol is een rail-wegvoertuig, maar een door een krol getrokken of geduwde lorrie of railtrailer is alleen een railvoertuig (opm. b). Toch wijken railtrailers aanzienlijk af van normale spoorwagens. Railtrailers zijn namelijk: · goedkoper · te stapelen Dat is handig bij de opslag bij de aannemer of het verhuurbedrijf en bij het transport per vrachtauto naar of van de werkplek: ↑ Vrachtwagen van verhuurbedrijf Van Oosterwijk Molenschot met krol en stapeltje lorries met bovenop een containerbak, 22-06-2020 ↑ · lager Dat hangt deels samen met het vorige punt en zorgt ervoor dat er op de werkplek een hoge lading onder de bovenleiding mogelijk is. · door een krol in en uit het spoor te zetten: ↑ Een krol hijst een “flatlorrie” van een trailer. De flatlorrie heeft standaard hijsogen waar de hijskettingen aangehaakt worden ↑ De foto stond met het onderschrift “The new kids in town” (twee nieuwe lorries, waarvan één op de foto) bij het nieuws van 24-12-2020 op de website van AMT, toen nog in Etten-Leur. Soorten lorries Twee soorten lorries komen veel voor. De eerste is de al genoemde flatlorrie, waarvan hieronder nog een voorbeeld staat.
	↑ Beremde flatlorrie op de website van de later bij Fabrikanten te bespreken firma Baveck Machines in Velddriel ↑ Het jaartal wordt niet genoemd, maar in 2017 meldde Arco Avezaat (eigenaar van Baveck Machines) op linkedin bij een foto dat de 12^de flatlorrie van dit type geleverd was aan Strukton en goedgekeurd is voor gebruik bij Prorail, HSL, GVB, HTM en RET. De lorrie kan uitgerust worden met hydraulische of luchtremmen. Het handwieltje rechts is van de parkeerrem.
	Uiterst links is de koppelstang (zwart) opgeborgen. Die eindigt aan beide uiteinden in een oog en dient om de lorrie aan een krol te koppelen zoals later nog besproken zal worden. Op de vier hoeken ziet men inklapbare hoekrongen. Die komen na inklappen in sleuven te liggen. Ook zijn er in de laadvloer vierkante gaten voor het plaatsen van rongen (die in deze sector vaak palen worden genoemd). Hijsogen staan niet aangegeven, maar hieronder - bij de tweede veel - - wel:
	↑ Op 02-04-2021 meldde de nieuwsrubriek op de website van Baveck Machines bij deze foto: “Spoorlorrie met containerbak geleverd met Infrabel typegoedkeuring”. De koppelstang is nu rood. Op een flatlorrie van het hierboven besproken type is nu een bak geplaatst en met twistlocks in de hoeken vast gezet. Zo’n bak noemt men een container (of een containerbak of bakcontainer). Nu zijn de hijsogen van de flatlorrie wel te zien (de 4 rode ringen met bijbehorende symbolen). De bak kan gehesen worden met de hijskettingen die langs de zijwanden naar beneden hangen. Het hijsen is alleen toegestaan voor een onbeladen railtrailer en een lege bak, zoals blijkt uit het middelste opschrift van de flatlorrie (leeg hijsen). De opschriften luiden (van links naar rechts): GEWICHT 2500 KG, MAX. LOAD 17500 KG, LAST GELIJKMATIG VERDELEN, ALLEEN LEEG HIJSEN, UITSLUITEND SOLO TRANSPORT, MAX. SNELHEID 15 Km/h. Een afneembare bak is handig als de bak relatief weinig gebruikt wordt, zodat men de flatlorrie ook zonder bak kan gebruiken. Maar als de bak veel gebruikt wordt, ligt een niet afneembare containerbak meer voor de hand. Als toepassing van containerbakken ligt het transport van materialen (bijvoorbeeld zand, ballast, materiaal voor schouwpaden) voor de hand. Er zijn echter meer mogelijkheden, bijvoorbeeld:
	↑ Deze fraaie foto is door G. Peters (peters452002 op flickr) op 14-07-2013 te Leeuwarden gemaakt ↑ Het originele bijschrift slaat uitsluitend op de krol, een Atlas 1404 van Van de Mheen Rail BV in Putten. De lorrie is een containerbak of bakcontainer. . Aan de kopse kant aan de zijde van de krol hangt een ballastverdeler of ballast-afrijbak. Daarmee wordt de ballast tussen en naast de rails gestort. Met 2 hydraulische cilinders wordt – al rijdend - de snelheid van de ballaststroom geregeld. Met de grijper van de krol wordt regelmatig ballast in de richting van de ballastverdeler geschoven. De krol is met de lorrie verbonden door een koppelstang. Die heeft 2 bochten om de ballastverdeler te omzeilen en is dus speciaal voor het doel gemaakt. Oude en nieuwe lorries De lorrie op bovenstaande foto ziet er – ook voor 2013 – ouderwets uit: · de kleur is rood in plaats van geel. · opschriften ontbreken totaal. · de lorrie lijkt niet geveerd en staat op draaistellen (opm. c). · de lorrie is niet geremd. Bij de koppelstang is wel een stukje slang te zien tussen krol en lorrie. Die slang wordt gebruikt om vanuit de cabine van de krol de hydraulische cilinders van de ballast verdeler te bedienen. Per 01-01-2013 moesten alle nieuw gebouwde railinfra aanhangers voldoen aan de EU-typekeur conform EN 15954, in Nederland aangevuld met een TCVT keuring voor ingebruikname en herkeuring [7]. De TCVT (Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport) heeft de keuringseisen opgesteld; de keuring zelf gebeurt door een onafhankelijke keuringsinstantie. Er waren in 2015 nog heel veel voor 2013 in gebruik genomen railtrailers. Wat moest er met die oude lorries gebeuren ? De TCVT constateerde bijvoorbeeld “Verreweg de meeste aanhangers in Nederland zijn niet voorzien van remmen” [7]. Een ongeremde lorrie verlengt de remweg van een krol. Het zou echter ingrijpend zijn om die aanhangers alsnog van remmen te voorzien, voor zover dat al mogelijk was. De TCVT kwam met een aantal eisen [7] waaraan wel makkelijk was te voldoen en die per 01-04-2016 zijn ingegaan, zoals: · houten keggen - volgens een tekening in [7] - als parkeerrem. Dit remmateriaal moet middels een ketting verbonden zijn aan de aanhanger, om achterlating te voorkomen. · het maximaal toegelaten totaalgewicht (het eigen gewicht van de lorrie + het gewicht van de lading) mag niet groter zijn dan 20 ton. Dat beperkt de toename van de remweg van de trekkende of duwende krol. · de volgende opschriften zijn verplicht: personenvervoer verboden (dit is wel toegestaan met een zogenaamde personentransportkooi). eigen gewicht in kg en laadvermogen in kg. eigenaar en vlootnummer (over de fabrikant wordt niet gerept). goedkeur sticker met daarop de datum van keuring. · in verband met het risico van breuk van de koppelstang moet de aanhanger geborgd zijn met een borgketting met een capaciteit van ten minste 3 ton (dit geldt trouwens voor alle aanhangers, ook voor de in of na 2013 gebouwde aanhangers). ↑ Containerbakken met koppelstang en borgketting op de website van SMO Machinebouw in Eeklo [B] ↑ Er kwam geen verplichte kleurstelling en ook geen einddatum voor de inzet van oude aanhangers. In principe kan men ze dus nog steeds tegen komen, in een andere kleur dan geel, maar wel met opschriften en een borgketting bij de koppelstang (opm. c).
	Koppelingen Lorries zijn railvoertuigen, maar toch zijn veel woorden (zoals trailer, aanhanger) en onderdelen van vrachtauto’s overgenomen. Dat geldt ook voor het koppelen van een krol met een railtrailer en voor het koppelen van railtrailers onderling. Dat gebeurt niet met buffers en schroefkoppelingen, maar met een koppelstang. Een voorbeeld van een koppelstang kwam hierboven al aan de orde. Er worden twee soorten koppelingen gebruikt om een railtrailer met een krol (of met een andere railtrailer) te verbinden. De ene soort is een: eenvoudige mechanische koppeling → (aanwezig op een zelfrijdende railtrailer van AMT in Breda, gefotografeerd op 15-09-2023) Een verticale pen past precies in de twee gaten van de koppeling. Om een koppelstang te bevestigen wordt de pen uitgenomen. Daarna wordt een oog van de koppelstang handmatig zodanig tussen de twee gaten in de koppeling gemanoeuvreerd dat de het oog en de twee gaten in lijn liggen, zodat de pen kan worden terug geplaatst. Het kettinkje dient om de pen bij de railtrailer te houden. Bij een vrachtauto met aanhanger liggen de koppelingen doorgaans op gelijke hoogte. De koppelingen van een krol en een railtrailer liggen doorgaans op verschillende hoogtes.
	↑ Onderwagen van een Atlas 180Wsr die op 09-10-2023 door Van Tetering in Steenbergen als krol werd afgeleverd aan De Greef spoorkranen in Bornem [B]. Dit is een uitsnede van een foto op de website van Van Tetering. Opvallend is dat er op twee verschillende hoogtes een eenvoudige mechanische koppeling (rood, met kettinkje) aanwezig is. De tweede soort koppeling is de vangmuilkoppeling van de fabrikant Rockinger:
	↑ Bij deze onderwagen ziet men rechts tussen de hydraulische cilinders waarmee de spoorwielen op de rails gedrukt worden een “vangmuilkoppeling” van de fabrikant Rockinger. Het uiteinde van een koppelstang wordt door de trechtervorm naar de goede plaats geleid. Daar aangekomen valt er automatisch een pen in het gat aan het uiteinde van de koppelstang. Bron foto: uitsnede van een foto uit AMT Zero Emission op de AMT website.
	Het komt vaak voor dat een krol of railtrailer aan één kant een Rockinger vangmuilkoppeling en aan de andere kant een eenvoudige mechanische koppeling heeft.
	Nieuwe lorries: remmen Het verhuurbedrijf Van Oosterwijk Rail meldt nog steeds onder de kop Innovaties: “Met de geremde platte lorrie kun je (nog) veiliger werken, omdat de lorrie hydraulisch aangesloten is op de krol. Dus als de krol remt, remt automatisch de geremde platte lorrie mee”. Doorgaans heeft de klant bij de aanschaf van een nieuwe lorrie de keuze uit het hydraulisch of op lucht remmen. Voor zover bekend zijn alle sinds 2013 gebouwde en in Nederland goedgekeurde lorries tweeassig. Uiteraard moeten alle vier wielen beremd zijn.
	Nieuwe lorries: wielophanging Een railvoertuig wordt door de flenzen in het spoor gehouden. Bij een ontsporing gaat minstens één wielflens over een railkop heen. Als een railtrailer met drie in plaats van vier wielen op de rails rijdt - of de oorzaak nu bij de railtrailer dan wel bij de rails ligt - dan is één van de wielen een stukje ten opzichte van de railkop opgeheven en is een ontsporing dichterbij gekomen. Om ontsporingen te voorkomen moet gezorgd worden dat een railtrailer met alle vier wielen op de rails staat. Dat wordt bereikt door de vering. Omdat een railtrailer laag moet zijn is er weinig ruimte voor veren. Voor zover fabrikanten van railtrailers daar mededelingen over doen en voor zover het op foto’s te zien is wordt gebruik gemaakt van bladveren. Wanneer een geveerde railtrailer met twee starrre assen met één wiel over een deuk in de rails rijdt zal de veer van dat wiel uitveren zodat het contact tussen wiel en rails niet verloren gaat. Dat was immers de bedoeling van de veren. Maar via de starre as zal er ook het één en ander gebeuren met het andere wiel op de starre as. Men spreekt van onafhankelijke wielophanging wanneer de wielen van een as onafhankelijk van elkaar kunnen bewegen [8]. Een eenvoudige methode om te komen tot een meer onafhankelijke wielophanging is de pendelas. De pendelas werd voor het eerst (in 1903 !) in auto’s toegepast. Gebruikelijk bij railtrailers is dat er één vaste as is plus een pendelas (of een as met een andere wielophanging). Het is dan handig om de assen te nummeren. Bij de onderstaande foto is linksonder nog een stukje van een wiel te zien. Dat zit op een as die 1L (L = links) gedoopt is. Er staat bij dat dit een pendelas is. Rechtsonder staat een schematisch bovenaanzicht van de railtrailer, met een voorschrift voor het laden en lossen. Dat voorschrift is hieronder groter weergegeven.
	↑ Detail van een railtrailer bij ASTM in Breda, gefotografeerd op 15-09-2023 ↑
	Correct laden en lossen vergt aandacht. Het laden dient te beginnen in de groene zone. Die is bij de starre as breed, maar bij de de pendelas erg smal. Dat is bij stoortgoed (zoals ballast en zand) geen probleem want dat verspreidt zich redelijk. De railtrailer kan echter scheef zakken wanneer men het laden zou beginnen met een betonblok in het blauwe gebied. Onderstaand voorschrift stond bij as 1L van eem zelfrijdende railtrailer. Dat was bij deze lorrie de starre as (fixed axle):
	↑ Voorschrift van een zelfrijdende railtrailer bij AMT in Breda, gefotografeerd op 15-09-2023 ↑
	Er lijkt een foutje te zijn gemaakt, want in bovenstaand voorschrift staat bij as 2 swing axle. Dat is Engels voor pendelas. Het voorschrift komt echter niet overeen met het voorschrift erboven voor een pendelas. Deze foto is gemaakt bij as 2 van dezelfde zelfrijdende railtraler (zie bovenstaand voorschrift). Rechtsonder is een stuk van een wiel van as 2 te zien → Hier staat de juiste term bij: MULTI-LINK (SUSPENSION). Multilink wielophanging is beter dan een pendelas, maar ook duurder.
	Fabrikanten: AMT Group in Breda AMT werd in 1993 in Etten-Leur opgericht. Het betrof de overname van een bestaand bedrijf dat al AMT heette, maar op een ander terrein actief was. Het huidige AMT begon in 1993 met motorrevisies, maar al snel kwamen daar opdrachten voor metaalbewerkingen en later machinebouw bij. De behoefte groeide om een eigen product op de markt te kunnen brengen. “ Na diverse pogingen zoals in verpakkingsmachines en camerabehuizingen vonden we uiteindelijk kansen in de spoorwereld. In 2015 ontstond AMT Rail Road waarin we diverse machines maken voor op en rondom het spoor.” [9,10]. Sindsdien bestaat de AMT Group (sinds november 2022 in Breda) uit drie divisies: · Urban (straatmeubilair, kunstwerken en dergelijke; · Industrie (Ontwerp en machinebouw, maar ook halffabricaten, verspanen en lassen); · Rail Road. In het kader van deze website Industriespoor gaat de aandacht naar Rail Road uit. Vanaf 2017 is de rubriek Nieuws op de AMT website een prima inlichtingenbron. Voor de jaren rond de oprichting van de Rail Road divisie kunnen andere bronnen geraadpleegd worden: Rens van Putten werkte bij UCA in Antwerpen, een fabrikant van rail-wegvoertuigen. Na de sluiting van UCA in november 2011 richtte hij in april 2012 R.EN.S. (Rail ENgineering Systems) in Etten-Leur op. Al in september 2012 was het eerste prototype van de tRENSformer klaar en getest. Andere ontwerpen betroffen een containerwagon met diepbodem en een containerwagon met draaiplatform. De door R.EN.S. ontworpen producten werden gebouwd door de AMT Group, ook in Etten-Leur.
	Door AMT voor R.E.N.S. in 2013 gebouwde railtrailer [10] → Vergelijk deze railtrailer met de AMT railtrailer met een verdiept laadbed. Er zijn diverse overeenkomsten zoals de remluchtleiding tussen de 2 kopse kanten aan de onderkant van het frame en de (grijze) gereedschapskist links. AMT bouwde dus al in 2013 railtrailers.
	In april 2014 is R.EN.S toegetreden tot de AMT Group als de werkmaatschappij AMT Rail Road BV. Rens van Putten was manager [11] dan wel Technical Director [12] bij AMT Rail Road BV van 1 april 2014 - 31 mei 2015 [11, 12]. De Trensformer wordt nog steeds - iets anders geschreven - op de AMT website genoemd, zie hier. De Zwitserse Rail Road partner van de AMT Group was en is MoRailSo AG in Grosswangen. Op hun website staat Ing. Rens van Putten nog steeds als “Konstrukteur und Projektleiter”, maar die informatie lijkt sterk verouderd. Naar Zwitserland gingen vaak typische voertuigen die - voor zover bekend – nergens anders werden gebruikt. Zo werd in 2016 de Modul ontworpen, waarmee vrachtwagens over het spoor konden worden vervoerd. De Modul werd bijvoorbeeld door een krol getrokken of geduwd, maar in 2018 verscheen de SeFa (selbst fahrend) Modul. Op zelfrijdende lorries wordt in de laatste paragraaf ingegaan. Inmiddels zijn we aangeland in de tijd dat er relatief veel nieuws over railtrailers op de AMT website te vinden is.
	Nieuws op de AMT website d.d. 01-11-2019 met het hieronder volgende bijschrift → “Afgelopen week leverde AMT haar honderdste trailer uit naar Zwitserland (opm. d). We vierden deze mijlpaal samen met het team en onze handelspartner in Zwitserland. Ook blikten we terug op de afgelopen 5 jaar waarin we: · geleverd hebben in 9 verschillende landen; · 18 verschillende spoortoelatingen hebben verkregen; · 3500 meter aan leiding en 12000 meter laslengte hebben verwerkt; · meer dan 500 trailerspoorwielen hebben geproduceerd; · varianten in 9 verschillende kleuren hebben geleverd.”
	De railtrailers moeten voldoen aan de Europese norm EN 15954 uit 2013. Daar boven op hebben de verschillende Europese landen nog eigen eisen (in Nederland gesteld door de stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport (TCVT). De relatie tussen railtrailers en verticaal transport is dat railtrailers doorgaans door een krol worden voortbewogen. In november 2016 was de situatie dat AMT railtrailers waren toegelaten in Nederland, België, Luxemburg en Zwitserland en dat gewerkt werd aan toelating in Duitsland en Oostenrijk. Nieuws op de AMT website d.d. 12-05-2022 met het hieronder volgende bijschrift → “ Een mijlpaal! De 100^ste Duitse trailer is opgeleverd! Ondertussen rijden er 100 AMT trailers in Duitsland. Dat is een unicum, vooral als je bedenkt dat AMT nog maar twee en een half jaar trailers levert aan onze oosterburen. Er is dus ontzettend veel werk verzet de afgelopen periode.”
	AMT zet veel informatie op de railtrailers. Op bovenstaande foto is ter hoogte van de hoofden een flatlorrie te zien van het standaard type 3688RR waarbij RR voor RailRoad staat. Het getal 108 rechts van de rechter dame betekent dat dit het 108^ste exemplaar is. Dit type heeft een vaste as en een pendelas. De maximale snelheid is 20 km/h. Binnen dit type kan men kiezen voor een lengte van de laadvloer van 5 of 6 meter (beiden met een breedte van 2,5 meter) en een maximum totaalgewicht (= eigen gewicht + gewicht lading) van 20 ton of 29 ton.
	Van het type 3688R bestaan ook versies met een draaiplateau gebaseerd op het ACTS (Afzet Container Transport Systeem) systeem en met een verdiept laadbed (de laatste alleen met 6 meter lengte en een maximaal totaal gewicht van 20 ton). Railtrailer met een verdiept laadbed tussen de wielassen, onder andere geschikt voor een container van het Zwitserse Wilaki systeem. De lorrie kan ook een standaard containerbak vervoeren. Links onder het frame is een leiding te zien voor de remlucht. Bron: AMT brochure →
	Naast het standaardtype 3688RR bestaan er andere standaard types en ook speciale uitvoeringen. Zie de ATM brochure Lorries/Railtrailers van december 2023. Ook de configurator geeft een fraai inzicht in de mogelijkheden. Alle railtrailers zijn ontworpen volgens de wettelijk gestelde eisen in Europa (NEN EN 15954). De uiteindelijke bouw vindt plaats in overeenstemming met de landelijk geldende richtlijnen (bijvoorbeeld in Nederland TCVT). AMT heeft de meest gangbare types railtrailer op voorraad. Terwijl de productie van railtrailers een hoge vlucht nam, breidden ook de andere rail-road activiteiten zich uit. AMT ging krollen (en andere wegvoertuigen) ombouwen tot rail-/weg voertuigen en kwam in februari 2022 samen met BAM Infra en Eleo met ’s werelds eerste elektrische krol. AMT nam in januari 2022 de vertegenwoordiging van Zagro voor de Nederlandse markt over van de Koks Group in Alkmaar. Via Zagro vertegenwoordigt AMT nu onder andere een breed scala van rail-/wegvoertuigen, waaronder: · Het Zagro “Waggonrangiergerät”, vaak kortweg Zagro genoemd. · De Zagro Mini-Rangierer, Maxi-Rangierer en E-Maxi. · De Unimog met rail-/weginstallatie. · Terberg-Zagro rail-/wegvoertuigen. In 2022 verhuisde de AMT Group van Etten-Leur naar een nieuw en groter bedrijfsgebouw in Breda. In Etten-Leur werd proef gereden op het niet meer gebruikte raccordement van onder andere Isoverbel. In Breda werd een testspoor aangelegd naast het bedrijfsgebouw, met een wissel, een boog met een boogstraal van 50 meter, een verkanting en een stukje straatspoor.
	Tijdens de beurs Railtech 2024 in de Jaarbeurs in Utrecht presenteerde de AMT een nieuw type railtrailer, de Ecoliner: Railtech 2024 in de Jaarbeurs, 06-03-2024 → Opvallend zijn de quasi slordig op de laadvloer geplaatste betonnen dwarsliggers. Ze demonstreren dat de Ecoliner stabiel is bij ongelijkmatige belasting. Dat is te danken aan een nieuw type asophanging, dat beter is dan de hierboven besproken pendelas en multi-link suspension. Er is een korte film met een Ecoliner. Die wordt op het testspoor van AMT door een krol getrokken en geduwd zonder hinder te ondervinden van de zeer eenzijdige belading.
	Ieder wiel heeft een trommelrem. In rust worden de remschoenen door veren in de remstand gehouden, terwijl de remmen gelost worden met hydraulische of luchtdruk. Bij iedere as bevindt zich een hydraulische cilinder en een luchtdrukcilinder. Ze hebben een gemeenschappelijke zuigerstang waarmee de remmen bediend worden.
	Een detail: in het midden van de laadvloer bevindt zich een afsluitbare opbergbox voor onder andere de hijskettingen en de koppelstang (zwart). Dit was al standaard voor de AMT railtrailers. Een ander detail zijn de rongen (in de sector ook palen genoemd) waarvoor paalinzetten aanwezig zijn → AMT noemt naast de stabiliteit als voordelen van de Ecoliner [13]: · De laadvloer ligt slechts 500 mm boven de bovenkant van het spoor. · Het lage eigen gewicht: Op de kopse kant staat ↓ · de goede prijs-kwaliteit verhouding.
	Wat betreft het laatste: voor de Ecoliner worden zo mogelijk goedkope materialen gebruikt. Zo is hierboven (bijvoorbeeld bij de flatlorrie met verdiept laadbed) een metalen luchleiding te zien. Bij de Ecoliner wordt een goedkopere kuchtslang gebruikt. Eco slaat op economisch [14]. Men zou het ook kunnen opvatten als ecologisch: bij de bouw van de Ecoliner worden geen betere onderdelen gebruikt dan nodig is. Op Railtech 2024 was de Ecoliner te zien als flatlorrie, maar de Ecoliner kan ook geleverd worden als containerlorrie. Die wordt vast gezet met twistlocks op de hoeken van de flatlorrie. In mei 2024 werd de eerste serie Ecoliners geleverd. Ze gingen naar België. In september 2024 werd er een tweede serie geproduceerd voor onder ander Noorwegen, Polen en België [14].
	Fabrikanten: Baveck in Velddriel “Baveck is een innovatief bedrijf dat in 1975 is opgericht door Ben Avezaat in Eck en Wiel” [15a]. Later werd verhuisd naar Velddriel. In de loop der jaren waren 8 bedrijven met het adres Hamstraat 5 in Velddriel ingeschreven in het Handelsregister. Ze maakten machines voor zeer uiteenlopende toepassingen als fruitteelt, bosbouw, kabellegmachines (en aanhangers voor kabelhaspels) en spoorinfra. Voor 2009 gingen 2 bedrijven failliet. De spoor-infra activiteiten stonden bekend onder de naam Baveck Machines. Het bedrijf met die naam was echter al lang uitgeschreven bij het Handelsregister. Wel ingeschreven was Avezaat Velddriel B.V. Dat gebruikte twee handelsnamen: Avezaat Velddriel B.V. en Baveck Machines. Avezaat Velddriel B.V. ging op 22-04-2024 failliet, waarover later meer.
	“Al meer dan 20 jaar ontwikkelt en bouwt Baveck machines voor de spoorinfra” [15a]. Helaas is niet bekend wanneer dit op internet gezet is. Maar zelfs als dit pas in 2024 is gebeurd zou Baveck al in 2004 in deze sector actief geweest zijn, dus ruim voor de invoering van de regelgeving in 2013-2015. Foto zonder jaartal in [15a] met bijschrift Railtrailer (Flatlorrie). Uit de omgeving en de kleuren van de vrachtwagen blijkt dat de foto bij de werkplaats van VolkerRail aan de Donker Duyvisweg in Dordrecht is genomen → Opvallend is dat de railtrailer vrijwel geheel donkerblauw is. Later was dat geel (zie hier). De lorrie is dus gebouwd voor de invoering van de Europese regelgeving in 2013. Ook valt op dat de railtrailer geen opschriften draagt en aan de achterzijde van geen enkel detail (zoals een koppelmogelijkheid) is voorzien. Was het een prototype ?
	Wat betreft de eigenschappen van de railtrailer [15c]: “Railtrailer (Flatlorrie) Baveck heeft in eigen beheer een railtrailer ontwikkeld en geproduceerd. Deze railtrailer is robuust gebouwd en toch relatief licht met zijn 2250 kg eigengewicht. Karakteriserend aan de railtrailers is de lage rolweerstand van de robuuste wielassen en de schommelconstructie (dit is de eerste keer dat de schommelas - na de pendelas en de multilink suspension - als asophanging op deze webpagina verschijnt) die het mogelijk maakt een verkanting van 180 mm te behalen. Tevens is de flatlorrie door deze schommelconstructie samen met tramwielen goedgekeurd voor een minimale boogstraal van 25 meter. ……Op de flatlorrie zijn verschillende opbouwmogelijkheden mogelijk. Zoals een containerbak, ballast losbak, bovenleiding haspelunit, personenbak, betonmixer en uitstrooier, oprijplanken, etc.” Via [15b/c] zijn de volgende leveringen van flatlorries bekend:
	Klant			Datum			Geleverd		Opmerkingen
	Strukton Rail BV			05-02-2015 en 13-06-2015			7 combi lorries*
				2017			12^de spoorlorrie geleverd**		Goedgekeurd voor Prorail, HSL, GVB, HTM en RET.
				11-05-2019			2 flatlorries met containers
				24-12-2019			2 flatlorries met containers
	Volker Rail			13-06-2015			4 flatlorries
							1 flatlorrie met container en ballast losbak		nieuw type met eigen hydraulische unit met afstandsbediening
	Van Oosterwijk, Molenschot			18-06 2016			3 flatlorries		met personenbak
				2017			1 flatlorrie met container en ballast losbak		eigen hydraulische unit met afstandsbediening vanuit kraan
	van de Mheen Rail, Putten			17-06-2013			2 flatlorries
				2017			1 flatlorrie
	Biemond & Lems, Heerjansdam			06-11-2019			1 flatlorrie
	Strukton of Mulder ? ***			08-06-2016			4 container- en 8 flatlorries		Zie de foto hieronder
	Belgische klant ?			02-04-2021			1 flatlorrie met container		Met Infrabel goedkeuring. Zie hier.
	* **	Met combilorrie wordt waarschijnlijk bedoeld: flatlorrie + container. Dit zal inclusief de in 2015 geleverde lorries zijn.
	***	Dit nieuws werd gebracht onder de titel: Baveck Flatlorrie Saudi Arabia met Betonverdeelsysteem. Het bijschrift bij deze en 2 andere foto’s [15b/c] luidt:
	18-06-2016 - Baveck levert 4 container- en 8 flatlorries waarvan één met een betonverdeelsysteem voor tunnelvloer. Dit betonverdeelsysteem werkt door middel van twee transportbanden die in elkaar schuiven → Rechtsboven in de foto staat Riyadh Metro. Riyad(h) is de hoofdstad van Saoedi Arabië. Tegen de wand bevindt zich een plakkaat met onderin “Fast”. Dat is één van de bij de metrobouw betrokken consortia. Strukton maakt(e) deel uit van Fast. De containerlorrie op de voorgrond zal dus door Baveck gebouwd zijn.
	Op de andere foto’s staat onder andere een lorrie met een betonmixer van Mulder (Europe). Het is onbekend of Baveck de opdracht van Strukton of van Mulder ontvangen heeft. In het bijschrift bij de foto’s staat “8 flatlorries waarvan 4 met een betonverdeelsysteem”. Na klikken op Lees meer verschijnt “8 flatlorries waarvan één met een betonverdeelsysteem”.
	In totaal staan in bovenstaande tabel 42 railtrailers. In werkelijkheid zullen het er meer geweest zijn, want niet iedere levering zal op de website of op Linkedin vermeld zijn. Een voorbeeld: Foto zonder jaartal in [15a] met als bijschrift: Flatlorrie mer containerbak → Op de containerbak staat in het groen: bam. Alleen zo is bekend dat er een flatlorrie met containerbak aan spooraannemer BAM geleverd is. Overigens is de containerbak van een balllastverdeler voorzien, maar die valt links grotendeels buiten de foto. De hydrauliek voor de bediening van de ballastverdeler zit in een doos die aan een zijwand van de containerbak bevestigd is. De jaartallen in de tabel betreffen de periode 2013 – 2021. Ook voor 2013 zullen railtrailers gebouwd zijn, maar daarover lijkt niets bekend.
	Conclusies uit het voorgaande zijn: 1) Bavek (Machines) heeft in de periode 2013 – 2021 meer dan 42 railtrailers gebouwd. 2) Ze werden bijna allemaal geleverd aan Nederlandse klanten, zoals spooraannemers en verhuurbedrijven. Daarmee was Baveck een grote speler op de Nederlandse markt. 3) Hierin verschilt Baveck Machines sterk van AMT dat veel railtrailers aan het buitenland leverde en levert. 4) Een ander verschil tussen Baveck Machines en AMT is dat Baveck slechts één type railtrailer leverde. Avezaat Velddriel B.V. met als handelsnamen Avezaat Velddriel en Baveck Machines ging op 22-04-2024 failliet. Er werden vaker gehoorde oorzaken genoemd zoals minder werk gedurende de coronacrisis en personeelsgebrek en sterk gestegen prijzen en levertijden van materialen erna. Maar ook was er een grote buitenlandse partij op de Nederlandse markt actief geworden waartegen Baveck niet kon concurreren. De curator ontsloeg de 7 personeelsleden, zegde de huur op en liet de gereedschappen, machines, etc. openbaar veilen [17]. Kort na het faillissement - in juni 2024 – volgde de oprichting van de eenmanszaak Arco Avezaat Dienstverlening, handelend onder de namen Arco Avezaat Dienstverlening en Baveck. Het adres is nog steeds Hamstraat 5 in Velddriel en de website [15] bestaat nog steeds.
	Nijhuis Engineering Dronten BV Nijhuis Engineering Dronten BV kwam op deze website al ter sprake als één van de Nederlandse bedrijven dat mobiele kranen en graafmachines ombouwt tot krol. Dit onder de merknaam TM. Het was het tweede bedrijf dat krollen ombouwde tot elektrische krol; zie daar. Nijhuis Engineering Dronten BV is op diverse andere terreinen actief. Hiervoor wordt verwezen naar de website. Het ligt voor de hand dat een fabrikant die zich met krollen bezig houdt ook railtrailers kan leveren. De contacten met spooraannemers en verhuurbedrijven zijn er immers al. Nijhuis bouwt één type railtrailer dat desgewenst met een containerbak kan word uitgerust. Zie de folder. De railtrailer is uitgerust met bladveren; over de asophanging wordt niets gezegd. Met de “negatief geremde assen” in de folder wordt waarschijnlijk bedoeld dat in rust de remschoenen door veren in de remstand worden gegehouden, terwijl met de hydraulische of luchtdruk de remmen gelost worden. Net als bij de AMT en Baveck railtrailers is er een noodvoorziening om de remmen te kunnen lossen als dat niet op de normale manier lukt. Op de website van Nijhuis staat een bij Nijhuis genomen foto van een railtrailer met containerbak. Op de kopse kant van de containerbak staat Rail Power (niet te verwarren met Rail Power Systems). RailPower in Lievegem-Zomergem [B] houdt zich volgens haar website sinds 2017 bezig met de verhuur & verkoop van gespecialiseerde spoorwegmachines. Foto’s op de website van Nijhuis zijn deels terug te vinden op de website van RailPower:
	Foto op de website van Nijhuis Engineering Dronten BV→ Dit is een detail vande voorkant van een flatlorrie met een containerbak. Aan deze kant zit de (zwarte) Rockinger vangmuilkoppeling (aan de andere kopse kant zit alleen een simpele mechanische koppeling). Er boven is de koppelstang (rood) opgehangen. Details (zelfs het patroon van de 6 niet gebruikte gaten rechts van de Rockinger koppeling en de bielzen) zijn makkelijk terug te vinden in de volgende foto die bij RailPower is gemaakt.
	Foto op de website van Railpower → Te zien zijn 2 flatlorries met een containerbak. Anders dan bij AMT en Baveck Machines zijn de containerbakken niet vast gezet met twistlocks (die dan ook niet in de Nijhuis folder worden genoemd) maar met een soort klemmen op de vier hoeken. In de Nijhuis folder staat alleen “Typekeuring” maar niet voor welke landen. RailPower weet het wel: in de tekst bij deze foto staat: “De lorrie is gekeurd voor Belgische en/of Nederlandse sporen.” Merkwaardig is dat de flatlorrie geen uitsparingen voor vorkenborden heeft zoals in de folder gesteld wordt. Dezelfde omgeving (kassen en bielzen) is ook te zien in de volgende foto.
	Foto op de website van Nijhuis; de foto is duidelijk bij RailPower gemaakt → Op de foto staan 3 flatlorries. De kopse kant van de voorste is de kant met de simpele mechanische koppeling. Hier is bijvoorbeeld het patroon met de 6 ongebruikte gaten niet te zien. Wel is de koppelstang naar deze kant verplaatst (er is 1 koppelstang per flatlorrie). In elk geval de voorste 2 flatlorries hebben uitsparingen voor vorkenborden (tussen de hijsogen). De achterste flatlorrie staat te ver weg om er iets over te kunnen zeggen. Verrassend was de vondst van de volgende foto:
	Foto van een “Rail Trailer” op de website van Boels Verhuur → Uit “showcases” op de Boels website blijkt dat Boels aan spooraannemers naast algemene gereedschappen als lichtmasten en betonzagen ook typisch gereedschap voor werk aan het spoor kan verhuren zoals kraagschroefmachines en raildoorslijpers. Bij de vervanging van 3 km kabelgoot in de Kennedytunnel bij Antwerpen huurde de (onder)aannemer betonzagen van Boels ter aanvulling van zijn eigen betonzagen. “Een extra uitdaging vormde de spoorrails in de tunnel, waardoor transport van mensen, machines en materiaal alleen mogelijk was middels wagons.”
	De Rail Trailer van Boels lijkt sprekend op die van Nijhuis Engineering Dronten. Gegevens van Boels zoals lengte 5 m, breedte 2,5 m, wieldiameter 520 mm, tarra 3040 kg en laadvermogen 16960 kg zijn exact gelijk aan die in de Nijhuis folder. Het patroon van de 6 niet gebruikte gaten wordt op bovenstaande Boels foto deels verborgen door de Rockinger vangmuilkoppeling, maar 2 gaten komen er nog onderuit. Ook de nummering van de wielen ( 2 en 4 aan de ene kant en dus 1 en 3 aan de andere kant) is identiek (opm. e). Een verschil is dat de Boels Rail Trailer geen uitsparingen voor vorkenborden heeft. Conclusies zijn: · Nijhuis bouwt één type railtrailer dat desgewenst met een containerbak kan word uitgerust. · Toch zijn niet alle Nijhuis railtrailers gelijk: er zijn er met uitsparingen voor vorkenborden en er zijn er zonder. Dat verschilpunt wordt hier niet genoemd omdat het belangrijk zou zijn, maar omdat het kan helpen een beeld te krijgen over het aantal railtrailers dat Nijhuis heeft gebouwd en voor wie. · In de folder staat duidelijk dat de Nijhuis railtrailers uitsparingen voor vorkenborden hebben en in diezelfde folder staan inderdaad 2 foto’s van een flatlorrie met uitsparingen voor een vorkenbord. Dus is er minstens één gebouwd. Op één van de 2 genoemde foto’s is www.railpower.be op te zien. Deze railtrailer zal daarom waarschijnlijk voor RailPower in Lievegem-Zomergem [B] bestemd zijn geweest. Op de website van RailPower staat een foto van 3 flatlorries, waarvan minstens 2 met uitsparingen voor vorkenborden. Uit foto’s op Linkedin blijkt dat 2 van zulke flatlorries in mei 2020 bij RailPower zijn aangekomen. · Op de website van RailPower staat ook een foto van 2 flatlorries met bijpassende containerbakken. Deze 2 flatlorries hebben geen uitsparingen voor vorkenborden. · Het verhuurbedrijf Boels biedt een flatlorrie zonder uitsparingen voor vorkenborden te huur aan. Boels heeft vele vestigingen; sommige daarvan hebben een specialisme. Het wordt uit de Boels website niet duidelijk bij welke vestiging een railtrailer te zien is. Boels zal toch tenminste 1 flatlorrie bezitten (tenzij Boels bij gelegenheid flatlorries van RailPower huurt). · In totaal komst men dan op minsten 5 flatlorries (2 met uitsparingen voor vorkenborden en 3 zonder). · Klanten zijn RailPower (verkoop en verhuur) en Boels (verhuur). · De flatlorries van Nijhuis zijn alleen toegelaten in Nederland en België.
	Als uitsmijter: Nijhuis stelt “andere afmetingen en specificaties op aanvraag”. Dat is geen loze kreet. De fabrieksplaat hiernaast laat zien dat Nijhuis in 2024 een spoorlorrie van slechts 150 kg gebouwd heeft. Bij het type is TM de door Nijhuis gebruikte merknaam, GR staat voor Grondradar en 01 geeft aan dat het het eerste exemplaar van dit type betreft. Die lorrie wordt gebruikt voor de Grondradar van Strukton en wordt door één persoon over het spoor geduwd of getrokken. Klik voor meer informatie en een foto van de lorrie.
	Andere Nederlandse fabrikanten Voordat er wettelijke eisen aan aan lorries werden gesteld (van railtrailers had toen nog niemand gehoord) werden er waarschijnlijk door bijvoorbeeld werkplaatsen van spooraannemers wel lorries gebouwd, maar - mede vanwege de kleine schaal waarop dit gebeurde - is daar weinig van bekend.
	Buitenlandse fabrikanten In Nederland rijden/reden ook railtrailers van buitenlandse fabrikanten. Chieftain in Dungannon in Noord-Ierland heeft een breed aanbod van railtrailers.
	Deze foto staat op de website van het verhuurbedrijf Van Oosterwijk Rail (voorheen Van Oosterwijk Molenschot). Op de zijkant staat Chieftain. De railtrailer wordt hydraulisch geremd gezien de zwarte slang links op de foto → Fabrikanten in het Verenigd Koninkrijk (VK) zijn in principe in een moeilijke positie gekomen doordat het Verenigd Koninkrijk in 2020 uit de Europese Unie is getreden (de Brexit). De industrie in het VK hoeft zich dus niet meer aan de Europese regelgeving te houden. Dat kan voor de verkoop in het VK wel handig zijn, maar in het VK gefabriceerde producten die niet meer aan de Europese regels voldoen kunnen niet meer naar Europa worden geëxporteerd. Op de Chieftain website staat dat de Chieftain railtrailers zijn toegelaten in het VK, maar ook in Ierland en Duitsland. Over andere landen op het Europese vasteland wordt niet gerept.
	Zelfrijdende lorries Deze laatste paragraaf van de webpagina over lorries wordt later ingevuld.

Opmerkingen	a)	Er is sprake van twee lorries, maar bij elk transport werd één lorrie ingezet. Het ging bijvoorbeeld om lunchpakketten, gevarieerde warme maaltijden, kaarsen, lucifers, 200 dekens, schoon ondergoed, medicijnen, schoonmaakartikelen en rookwaren. De kapers bepaalden via een veldtelefoon wat er wanneer zou worden gebracht. Er werd ook een brancard per lorrie naar de trein gebracht, maar die keerde uiteindelijk ongebruikt weer terug.
	b)	Er zijn uitzonderingen: de lorrie hieronder heeft spoor- èn wegwielen: ↑ Foto uit de webpagina Railtrailers/Flatlorries van AMT in Breda ↑
	c)	In 2019 is op YouTube een filmpje Atlas 160WSR Van de Mheen Rail B.V. in de praktijk geplaatst. Daarop is een andere containerbak met hetzelfde type draaistellen te zien. De containerbak is geel en draagt enkele opschriften, waaronder het bedrijfsnummer 4. Ook Wetering in Den Ham had (heeft ?) één of meer containerbakken op draaistellen (geel en met opschriften). ↑ Zwolle, 26-05-2020 ↑ Met rode letters en een pijl wordt gewezen op de hendel van de handrem. Die is op één draaistel aanwezig. Er is geen borgketting.
	d)	Hiermee zal niet bedoeld zijn dat er 100 lorries naar Zwitserland geleverd waren, maar dat er in totaal 100 lorries gebouwd waren. Die gingen naar verschillende landen. Toevallig ging nummer 100 naar Zwitserland.
	e)	AMT nummert de wielen aan de ene zijkant als 1L en 2L (L = links) en aan de andere zijkant als 1R en 2R. In andere woorden: de ene as wordt aangeduid als 1 en de andere als 2. L is links en R is rechts. Baveck Machines nummert ze helemaal niet.
Met dank aan:	Jens Gorisse (AMT)
Referenties:	[1]	Nieuwe Utrechtsche courant d.d. 14-03-1867.
	[2]	Website Spoorpro, gepubliceerd op 02-05-2012. Het ongeval is ook in diverse kranten gepubliceerd.
	[3]	Nieuwsblad van het Noorden, d.d. 31-05-1977. Hierin worden alle ritten van de lorrie op zaterdag 28 mei en zondag 29 mei besproken.
	[4]	Foto’s gemaakt door Koen Suyk (Anefo), door het Nationaal Archief op Wikimedia gezet en daar te down loaden.
	[5]	Het vrije volk d.d. 27-05-1977.
	[6]	Ron Jasker (manager duurzaamheid bij ProRail) tijdens het Rail Infra Forum (bron: Spoorpro.nl 26-07-2023).
	[7]	Rail aanhangers, TCVT memo 15-200, 10-11-2015. TCVT = Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport.
	[8]	Onafhankelijke wielophanging op Wikipedia Hierin staat onder andere een link naar pendelassen en een voorbeeld van multilink wielophanging.
	[9]	AMT bestaat 25 jaar in het Nieuws op de AMT website van 17-12-2018.
	[10]	Website van Rens van Putten.
	[11]	Rens van Putten op Facebook.
	[12]	Rens van Putten op LinkedIn.
	[13]	AMT Ecoliner brochure.
	[14]	Informatie van Jens Gorisse (AMT).
	[15]	Website Baveck Machines. a) Home b) Webpagina Nieuws. Die bestrijkt de periode 2012 -2021. c) Webpagina Spoorbouwmachines voor de Rail-Infra Baveck Machines heeft in de periode 2018-2020 ook enkele berichten op Facebook geplaatst.
	[16]	Arco Avezaat op LinkedIn Dit betreft de periode 2017-2022. Dhr. Arco Avezaat is sinds 2009 eigenaar van LMB Hamstraat en sinds 2015 ook van Baveck Machines. In oktober 2024 bleken zijn berichten op LinkedIn verdwenen te zijn.
	[17]	Diverse bronnen: Handelsregister, Oozo, Drimble, faillissementsverslag.
	{	Krollen
Terug/verder naar:
		Nieuw Home Inhoud