Welkom Inhoud Inleiding Andere tractie Spoorwijdte Producenten Import & handel Eigenaars Materieel Links Contact ► Nieuw ◄ ► Zoeken ◄	Stoomtractie smalspoor			Stoomtractie normaalspoor			Motortractie smalspoor		Motortractie normaalspoor
	(Vracht)auto’s laatst gewijzigd: 01-09-2022
	Het gaat hier om (vracht)auto’s die op een bestraat terrein een trein vervoeren, zonder dat ze voorzien zijn van spoorgeleidewieltjes (zoals bijvoorbeeld een Unimog voorzien kan worden van spoorgeleidewieltjes). In 1956 beschikte de eigen rangeerdienst van Philips in Eindhoven over een van NS gehuurde dieselelktrische loc van de serie 500 en “4 rangeertrekkers; dat zijn omgebouwde zware vrachtauto’s” [1]. Bij het artikel in [1] staat onderstaande in ≤ 1956 gemaakte foto:
	De 6 x 6 trekker draagt nog een provinciaal nummerbord (N-24592). Van de registratie van de Noord Brabantse kentekens is helaas weinig bewaard gebleven. Wel is duidelijk dat het kenteken ≤ 1950 is afgegeven. Het is een Mack-NM5, gebouwd vanaf 1942 [2], afkomstig uit een legerdump en verbouwd [3]. Dit type had een zeer dorstige benzinemotor (dus geen dieselmotor).
	Deutz bouwde in de jaren 1955-1959 drie diesellocs voor Philips, maar de rol van de autotrekkers was daarmee nog lang niet uitgespeeld. Het ging nu om REO’s. Die werden vanaf 1950 tot na 1980 door meerdere fabrikanten gebouwd, o.a. door REO, Studebaker, Kaiser Jeep, White enz. Oorspronkelijk waren ze van het type 6 x 6, maar de exemplaren van de Philips Rangeerdienst waren ingekort tot 4 x 4 door het verwijderen van de achterste achteras [2,3].
	Jan Roos maakte deze foto op 21 maart 1962 bij de papierfabriek op het Philips complex in het Eindhovense stadsdeel Strijp → De autotrekker heeft als bedrijfsnummer 450 en als nummerbord UB-09-99. Dat nummer is tussen 1960 en 1962 uitgegeven. De autotrekker was op het moment van de foto dus nog vrijwel nieuw. Jan Roos heeft ook een foto gemaakt van bedrijfsnummer 456, zodat in elk geval de 450, 456 en de hieronder genoemde 458 bekend zijn. De papierfabriek is TAA in het midden van de door Jan Roos als stagiair verkregen plattegrond. Bovenin ligt de NS spoorlijn naar Best, linksboven loopt vanuit een sporendriehoek de Philips spoorlijn naar Acht en rechtsonder loopt de lijn – via het Philips complex Strijp I – naar het overgave-emplacement tegenover het Philips Ontspannings Gebouw ↓
								In 1973 waren er nog twee autotrekkers bij Philips in Eindhoven. Er werd mee gewerkt op twee bestrate terreinen, namelijk “De Put” (het overgave-emplacement aan de Mathildelaan) en de hierboven weergegeven fabrieksterreinen in het stadsdeel Strijp [4]. ← Wim de Ruiter maakte deze en de volgende foto tijdens een NVBS excursie bij Philips in een besneeuwd Eindhoven op 24 februari 1973. Boven de buffer zit een 16 km/u plaat. Vier blokkendoos-rijtuigen werden op Philips terreinen getrokken door Philips locs. Later werd er autotrekker 458 voor gezet. Die staat niet midden midden boven het spoor. Dat is ook op andere foto’s het geval. Waarschijnlijk kan de rechts zittende bijrijder zo beter via zijn zijspiegel langs de trein kijken. Ook is het onhandig om precies op de gladde spoorstaven te rijden. De autotrekkers waren aan beide zijden voorzien van bufferplaten en trokken de wagen(s). Dat lijkt misschien logisch, maar tractoren met bufferplaten duwden de wagens. ← Wim de Ruiter, 24 februari 1973. De autotrekker is op simpele wijze via een nylon kabel met een trekoog verbonden met de wagen [2]. De bufferplaat is verend uitgevoerd. Het zal duidelijk zijn dat de wagens niet met luchtdruk vanuit de autotrekker beremd konden worden. Bij afremmen moest eerst langzamer worden gereden tot de buffers van de voorste wagen de bufferplaat van de autotrekker raakten en vervolgens kon geleidelijk geremd worden.
	Smalspoor Bij de suikerfabriek van Oud-Beijerland rangeert een oude Ford vrachtauto uit de dump met RTM bakwagens op kaapspoor. De kabel is vast gemaakt aan een hoekstijl van de met pulp geladen wagen RTM 596. De pulp gaat als veevoer terug naar de boeren. Op de achtergrond staan wagens met suikerbieten [5]→ Niet alleen de spoorwijdte verschilt van die bij Philips in Eindhoven: hier rijdt de auto wel op een verhard terrein, maar de sporen liggen niet in de bestrating. De vrachtauto kan zich daarom niet tussen de wagens begeven. De mogelijkheden lijken daarom beperkt. De vrachtauto is een Canadese Chevrolet, een CMP (Canadian Military Pattern) [3]; volgens [5] is het een Ford.
	Opmerkingen:	-	Er werd op meer plaatsen in Nederland met vrachtauto’s zonder spoorgeleidewieltjes gerangeerd – zie dit boek – maar daar zijn geen foto’s van gevonden. In [4] worden bijvoorbeeld genoemd de Philips bedrijven in Stadskanaal, Amsterdam-Hembrug (= Philips-Duphar ?) en Roosendaal.
		-	In Hobbybulletin van maart 1974 staat in een stukje van F.A.C.J. van der Vorm dat het overgebleven rangeerwerk bij Unimills (Verenigde Oliefabrieken Zwijndrecht) met een autotrekker gebeurde. Veel context (onder andere een sporenplan uit circa 1962) is te vinden in [6] en verder in dit boek. In elk geval de “hoofdstraat” met sporen was bestraat. De dieselloc verdween in 1970 en in 1973 ging de laatst in Nederland overgebleven vuurloze loc buiten dienst [6]. In 1983 stopt Unimills vrij plotseling met spoorvervoer [6]. Dat zal te maken hebben gehad met een reorganisatie, waardoor 104 van de 740 arbeidsplaatsen zouden vervallen [7]. In elk geval lijkt het aannemelijk dat er tussen 1970 en 1983 een autotrekker bij Unimills actief is geweest. Er was nog een tractievorm bij de VOZ, namelijk kaapstanders.
		-	De Pennsylvania Railroad gebruikte in 1912 al auto’s voor het rangeren in de bestrating; zie hier. Deze auto’s waren speciaal voor dat doel gebouwd. Ze waren symmetrisch en hadden aan beide kanten koppelingen.
	Verwijzingen:	[1]	“De klant is koning”, Nieuw Spoor, februari 1956.
		[2]	Anton Haspels op de website Eindhoven in Beeld
		[3]	Informatie van Toon Steenmeijer.
		[4]	G.W. Stoer in Op de Rails: 1973-2 en 1973-5.
		[5]	C. van Es, De suikerfabriek van Oud-Beijerland 1902-1984, Deboektant, 1995.
		[6]	Paul Engelbert, “Stamlijn Groote Lindt, 125 jaar spoorvervoer op de Lindtsedijk in Zwijndrecht”, Lycka Till Förlag, 2022.
		[7]	Onder andere De Volkskrant d.d. 29-03-1982.
	Met dank aan:	Pierre de Greeuw, Wim de Ruiter, Jan Roos en Toon Steenmeijer.
		{	de pagina Andere tractie
	Terug/verder naar:
			Nieuw Home Inhoud