Welkom Inhoud Inleiding Andere tractie Spoorwijdte Producenten Import & handel Eigenaars Materieel Links Contact ► Nieuw ◄ ► Zoeken ◄	Stoomtractie smalspoor			Stoomtractie normaalspoor			Motortractie smalspoor		Motortractie normaalspoor
	Boeken	Aanvullingen				Tijdschriften	Raadsels	Loctypes		Modellen
	Aanvullingen op het boek “Industrielocomotieven” van Henk Kolkman
	Hoofdstuk 5.8 Handel p. 93/94
	Inleiding Orenstein & Koppel in Amsterdam had een uitgebreid park van 700 mm diesellocs voor de verhuur. In de jaren 1960/61 werden minstens vier vooroorlogse locs van het type MD2 uit dit verhuurpark omgebouwd tot normaalspoorlocomotieven. Zie daar voor de fabrieksnummers en bouwjaren van de betrokken locs. Na het verschijnen van dit boek bleken zich in de correspondentie van NS Transportvoorlichting (TV, nu Logitech) “fabrieksfoto’s” van deze omgebouwde locs te bevinden en dat is de voornaamste aanleiding om hier op het onderwerp terug te komen. De omgebouwde locs zijn te onderscheiden in twee types: - met dak en normaal trek- en stootwerk; - een eenvoudige uitvoering, met trekstang en zonder dak.
	Uitvoering met dak en normaal trek- en stootwerk
	↑ De foto boven betreft het aan de Pegus in Utrecht geleverde exemplaar. Zie Figuur 236 in dit boek voor een foto bij de Pegus)↑ Dat dit de Pegus loc betreft blijkt uit de begeleidende brief bij de foto’s [1]. Deze foto is genomen op het raccordement langs de Cruquiusweg in Amsterdam.
	Voor een gerevideerde MD2 (zoals geleverd aan de Pegus) was de richtprijs f 25.000 [1]. De motor leverde 40 pk bij 1300 omwentelingen per minuut. Dat doet vermoeden dat er een MV2A dieselmotor was ingebouwd, want die levert 40 pk bij 1300 omwentelingen per minuut (zie hier), terwijl de motor van een MD2 het bij hetzelfde toerental slechts tot 22 pk brengt (zie hier). Een nieuwe MV2A loc van 10 ton en eveneens 40 pk kostte f 38.000. Maar die trok een trein van 290 ton, terwijl een verbouwde en kennelijk lichtere MD2 tot circa 200 ton kwam. Het aantal versnellingen was twee gebleven [1], tegenover drie voor een MV2A.
								← Oude Pegus centrale bij Utrechts CS, 12-03-1967, collectie Toon Steenmeijer “De machine is aan beide langszijden uitgerust met een loopplank en zodanig ingericht dat zij op drie manieren kan worden bediend, namelijk vanuit de machinistencabine en door middel van een handwiel, aangebracht aan de linker en aan de rechter zijde van de locomotief.” [1] Die loopplank is op bovenstaande foto nog niet aanwezig, maar wel op de foto hiernaast. Een ander verschil met de fabrieksfoto is dat de cabine is afgesloten, maar dat zal alleen gebeurd zijn wanneer de loc niet in bedrijf was.
								De Pegus centrale bij Utrecht CS werd vanaf 1977 alleen nog bij noodgevallen gebruikt (en in 1991 helemaal gesloten). De spoorwijdte van de loc werd in 1982 andermaal gewijzigd, nu naar de 1200 mm van de nieuwe betonfabriek Bonna-Zuid in Vianen. ← Bonna-Zuid, 26-03-1999 (foto Toon Steenmeijer) Het dak is verdwenen; de buffers voor en achter zijn op verschillende hoogtes geplaatst. Bonna-Zuid kwam in 1991 buiten gebruik, maar in 1999 ging -Noord dicht en -Zuid weer open. Daarom werd nog een nieuwe driecilinder Deutz motor in de loc ingebouwd. Al in 2003 ging de loc naar de Stichting RTM in Ouddorp.
								Bij de RTM werd de spoorwijdte ten derde male (!) gewijzigd, nu naar 1067 mm. Het uiterlijk onderging een complete metamorfose. Bij de Donateursdag in 2008 werd rangeerloc M1654 in dienst gesteld. ← Deze foto werd door Edward Bary op 2-05-2009 gemaakt en samen met andere fraaie RTM foto’s geplaatst op deze webpagina. Aan de asophanging is nog steeds de MD2 te herkennen.
								Er zijn diverse foto’s uit de periode 1975-1985 bekend van de MD2 van Van Uffelen aan het Apeldoorns Kanaal. Dat zal komen omdat deze schroothandel aan de museumspoorlijn van de VSM ligt. Op deze foto is te zien dat de loc daadwerkelijk in gebruik is geweest en niet (alleen) als te slopen object aanwezig was. ← Foto Toon Steenmeijer, 18-07-1978 Deze verbouwde MD2 is ongeveer gelijk aan die van de Pegus. In verband met vandalisme kon het machinistenhuis worden afgesloten. De stang van de motorkap naar de bufferbalk is mogelijk door Van Uffelen aangebracht. Op vallend op diverse foto’s is het ontbreken van de voorste bladveer.
	In lijsten van O&K Amsterdam (zie daar) komt van Uffelen niet voor. Het zou bijvoorbeeld om de afgevoerde (hieronder nog te noemen) MD2 van de Arnhemsche Scheepsbouw Mij. kunnen gaan.
	Eenvoudige uitvoering met trekstang en zonder dak
								← Over de twee andere foto’s wordt niet in de brief [1] gerept. Waarschijnlijkbetreft het de voor het GVB in Amsterdam verbouwde MD2 (zie ook Figuur 357 in dit boek). Behalve de motorkap is er weinig gelijkenis met het Pegus exemplaar. Vanwege het hoogteverschil is er geen schroefkoppeling gebruikt, maar een trekstang. Deze uitvoering zal een stuk goedkoper zijn geweest dan de uitvoering met bufferplaten en dak. Daar stond als nadeel tegenover dat voor de meeste toepassingen twee man nodig of handig zullen zijn geweest: Bijvoorbeeld bij het aankoppelen zal een tweede man het oog van de trekstang op het juiste moment in de trekhaak van de wagen gelegd hebben terwijl de machinist de loc voorzichtig naar de juiste positie reed. Verder was de loc niet vanaf een lage loopplank te bedienen. De machinist moest daarom vanaf zijn dwars geplaatste zetel komen en eventueel om de loc heen lopen om een wissel om te leggen. Het veelvuldig omleggen van wissels is dan vermoeiend.
								De nieuwbakken normaalspoorloc werd van 1961 tot 1974 als W1 ingezet bij het GVB bij de aanleg van nieuwe tramlijnen. In 1974 ging de W1 naar Strukton en kreeg daar nummer 322307. In 1979 werd de minuscule loc gekocht door een particulier, die haar in bruikleen gaf aan het GVB in Amsterdam. Daar kreeg ze het nummer H81. De H81 werd later nog van een dak voorzien. Indertijd kon een fabrieksnieuwe MD2 door O&K als extra met een dak geleverd worden. Het dak van de H81 is volgens het originele O&K ontwerp gemaakt. ← Hoofdwerkplaats Tram, Diemen, 06-01-2010 (foto Arjen Sprengers)
								Per 6 januari 2010 is de H81 overgedragen aan de Tramweg Stichting. Per vrachauto werd naar de remise Lekstraat gereisd. ← De foto van Arjen Sprengers toont de H81 bij de 307 van de Stichting Tramwerk. Het dak was tijdelijk voor het hijswerk verwijderd. Anno 2014 was het dak nog niet terug geplaatst. De H81 heeft immers het grootste deel van haar werkzame leven zonder dak gereden en in een remise heeft een dak geen nut. Anno 2014 wacht de H81 op de vervanging van de versleten koppelingen.
	Onbekende uitvoering Er werd in 1961 een verbouwde MD2 geleverd aan de suikerfabriek van de CSM in Sas van Gent (zie daar). Behalve het oorspronkelijke fabrieksnummer is daarvan verder niets bekend, ook geen foto’s. In 1961 werd er ook een verbouwde MD2 geleverd aan Arnhemsche Scheepsbouw Mij., die een eilandbedrijf met spoorrailkranen had. Dit bedrijf werd in 1978 beëindigd. In het archief van de ASM (bij het Gelders Archief) zijn vele foto’s te vinden, maar niet van deze loc. In stukken betreffende de openbare verkoping en verzekering worden wel enkele lorries, een Unimog en 1516 meter rails van 40 kg/m genoemd, maar de loc niet. Mogelijk is de loc al eerder dan 1978 verkocht.
	Bronnen:		[1]		Brief met fotobijlagen van Orenstein & Koppel in Amsterdam aan de NS afdeling Transportvoorlichting d.d. 18 mei 1960.
			[2]		Henk Sluijters, “Bonna-locomotief naar RTM”, Smalspoor 64 (2003).
	Met dank aan:		Co Wesseling (Logitech), Richard Carels en Arjen Sprengers (beiden Stichting Tramwerk), Henk Sluijters en Toon Steenmeijer.
			{		O&K types MD2 en MD2b
	Terug/verder naar
					Nieuw Home Inhoud