Welkom Inhoud Inleiding Andere tractie Spoorwijdte Producenten Import & handel Eigenaars Materieel Links Contact ► Nieuw ◄ ► Zoeken ◄	Stoomtractie smalspoor			Stoomtractie normaalspoor			Motortractie smalspoor			Motortractie normaalspoor
	Boeken	Aanvullingen				Tijdschriften	Raadsels		Loctypes		Modellen
						Servo → Elementis → KLK Kolb in Delden laatst aangevuld: 18-07-2020
	Inleiding De N.V. Chemische fabriek Servo werd in 1926 in een voormalige wasserij in de gemeente Ambt Delden gevestigd [1]. Een indrukwekkende serie luchtfoto’s laat de ontwikkeling in de loop der jaren zien [2]. Vanaf 1955 volgden diverse overnames, waardoor de bedrijfsnaam via Condea Servo en Sasol Servo veranderde in Elementis.
	De opening van de spooraansluiting Servo in Delden kreeg in 1948 spooraansluiting. De opening was een hele gebeurtenis, zoals blijkt uit dit krantenartikel en bijgaande foto’s. De eerste trein is het aansluitwissel voorbij gereden. Na het omleggen van het wissel zal de treinloc de wagens de aansluiting opduwen. NSers en Servo personeel staan klaar met de feestelijke versiering → Foto: collectie Wim te Veldhuis
	De versieringen worden aangebracht → De trein staat nog op de spoorlijn Zutphen-Hengelo. De fotograaf kijkt in de richting Delden (en Hengelo). Alleen de drie achterste wagens zijn versierd. Kennelijk zijn deze wagens voor Servo bestemd en zullen de andere wagens met de loc later verder gaan in de richting Delden (en Hengelo). Foto: collectie Wim te Veldhuis → De spooraansluiting was circa 1 km lang. Op het eigenlijke fabrieksterrein lag indertijd maar één wissel, die toegang gaf tot twee evenwijdige lange sporen, elk in een andere fabrieksstraat.
	De trein is op het bedrijfsterrein aangekomen. Dit is achteruit rijdend gebeurd (omlopen van de loc was immers niet mogelijk). Foto: collectie Wim te Veldhuis → Rechts van het spoor zitten genodigden om een spreekgestoelte (dat is op de foto hieronder in detail te zien). De versierde wagens zijn hen dus zojuist voorbij op zeer korte afstand gereden. Uit dit krantenartikel blijkt dat daaraan voorafgaand een lint is doorgeknipt. Een fotograaf vereeuwigt een hoogwaardigheidsbekleder voor de loc. Linksboven is een grote hoeveelheid vaten te zien. Waarschijnlijk werden per spoor vaten in gesloten wagens naar en/of van Servo vervoerd in plaats van - zoals later - ketelwagens.
	Ongeveer dezelfde situatie, nu vanaf de begane grond gezien. De trein staat onder een ereboog. Foto: collectie Wim te Veldhuis → Het nummer van de locomotief is niet te zien, maar het is duidelijk één van de 1D “Austerities” van de NS serie 4301 – 4537. De sluitlantaarns zijn keurig op de rookkast geplaatst (de loc heeft immers achteruit gereden). Mogelijk verzorgden deze machines niet de dagelijkse dienst, gezien de loc op de foto hieronder.
	Deze foto is kennelijk op een andere dag genomen. Het locnummer is nu duidelijk te zien. Het is de de NS 5543. Dat was een 2B1 tenderloc, die in 1904 door Werkspoor naar een Sharp Stewart ontwerp als HSM 743 gebouwd was. De 5543 werd pas in 1954 – als één der laatsten van haar serie – afgevoerd, dus is de foto in elk geval voor gemaakt. Foto: collectie Wim te Veldhuis→
	De situatie in 1950 [3] → Tussen 1969 en 1971 kwam er aan de westkant een spoor – evenwijdig met de eerste twee – en dus een wissel bij [2]. In 2004 kwam er nog een wissel bij dat toegang geeft tot een spoor dat vanaf het meest westelijke spoor terugsteekt in de richting van het aansluitwissel en dat eindigt bij een wasinstallatie voor ketelwagens. Er werd toen ook voor het eerst een eigen loc aangeschaft. Op de Bemo website verscheen een foto van de aankomst:
	Eigen tractie Op de foto hieronder is de loc juist door een groot stuk bruin papier gereden bij de officiële opening van de wasinstallatie ↓ Foto: collectie Wim te Veldhuis↓
	↑ Foto: collectie Wim te Veldhuis↑ Op bovenstaande foto uit 2004 zijn al een aantal gegevens van de loc te zien: de naam is Bennie, met Orenstein & Koppel fabrieksnummer 26802 (bouwjaar 1977, type MB150N), die gebruikt geleverd is door Bemo. Voorgaande gebruikers waren de Didierwerke in Niederdollendorf (D), van 1989 tot 2004 de Ethylterminal in Dordrecht en Vopak Logistic Services (voorheen de NOM; nu de Pernis Combi Terminal) in Pernis. Bij de eerste twee eigenaren was de loc rood. Ergens tussen 2005 en 2009 is de loc blauw geworden.
								← En zo ziet het machinistenhuis er van binnen uit. De machinist heeft voor de feestelijke gelegenheid een rood colbertje aangetrokken. Dat dit lijkt op de vroegere colbertjes van NS machinisten is puur toeval; deze Servo machinist heeft nooit bij NS gewerkt. Hij heeft zijn linkerhand op het rechterhandwiel (links zit er ook één) van de hydraulische Voith bak, waarmee de snelheid wordt geregeld. Foto: collectie Wim te Veldhuis
	Dienstuitvoering De gang van zaken is uitstekend beschreven en geïllustreerd op deze en die webpagina van de website Railgoed. Het blijkt dat met (nog afgezien van het terugstekende spoor naar de wasplaats voor ketelwagens) slechts drie kopsporen en zonder omloopspoor een afwisselend en effiënt bedrijf met de eigen loc plus de treinloc van de spoorvervoerder mogelijk is: anders dan ten tijde van de opening van de spooraansluiting komt de loc nu vanuit de richting Hengelo en trekt de wagens de spooraansluiting op. De eigen loc heeft zich terug getrokken op spoor 3 en de vertrekwagens staan op spoor 2. De ACTS treinloc komt binnen op (het lange) spoor 2 en rijdt tot de vertrekwagens. Terwijl deze loc aan de vertrekwagens wordt gekoppeld, zet “Bennie” de aankomstwagens op spoor 1, waarna de ACTS loc met de vertrekwagens weg rijdt. Daarna kan Bennie de wagens over de sporen verdelen. Situatie in 2019 · In 2018 is Elementis in Delden verkocht aan KLK Kolb. · “Bennie” vertrok eind 2017 voor een revisie bij Bemo. Anno 2019 staat de loc zonder de naam Bennie te huur · Bennie werd vervangen door de Bemo huurloc O&K 26292 (1964) van het type MV6. Die is echter voor 12-09-2018 defect terzijde gezet (zie hier) en opgevolgd door de Bemo “glasbak”; zie daar.
	Met dank aan:		Wim te Veldhuis (voorheen Servo in Delden), Arno Logman (Bemorail), Frank Schouten en Martijn Smits.
	Referenties:		[1]		75 jaar Condea Servo
			[2]		website Chemische fabriek Servo (servodelden.nl). Deze website bestaat in 2020 niet meer.
			[3]		Atlas van Overijssel (kies achtereenvolgens voor Algemeen, Historische topografie en 1950)
			{		Provincie Overijssel
	Terug/verder naar:
					Nieuw Home Inhoud