Welkom Inhoud Inleiding Andere tractie Spoorwijdte Producenten Import & handel Eigenaars Materieel Links Contact ► Nieuw ◄ ► Zoeken ◄	Stoomtractie smalspoor		Stoomtractie normaalspoor				Motortractie smalspoor				Motortractie normaalspoor
	Bijzondere kipkarren van Spoorijzer
	Op andere webpagina’s van deze website zijn kipkarren in het algemeen en standaard kipkarren van Spoorijzer behandeld. In brochures stonden uiteraard de standaard types. Uit foto’s uit de collecties van Gerard de Graaf (die waarschijnlijk dateren uit de periode 1932 – 1935) en Peter Lammens blijkt dat Spoorijzer soms van die standaard types afweek.
									← 1¼ kuubs kipkarren voor Jurgens [1] De serie wagens is kennelijk nog niet helemaal af, want alleen de voorste draagt een stortschort en dat maar aan één kant. Het type lijkt op het standaardtype KW5, maar afwijkend zijn de versterkingen op de langsliggers van het rechthoekige frame (kennelijk bedoeld om de gekipte bak op te vangen), de bok en de vergrendeling. De wagens staan op een interessant vierbenig spoor. Het ligt voor de hand dat de buitenste spoorstaven corresponderen met een spoorwijdte van 1435 mm (normaalspoor). De wagens hebben dan een spoorwijdte van circa 615 mm. Dat zou 600 mm kunnen zijn, maar ook 2 Engelse voet (= 610 mm). Het is onbekend voor welke Jurgens vestiging de wagens bestemd waren.
									← Schrotwagen voor Stork [1] De foto is geheel gelijk aan het SIJ standaardtype KW8. Dat stond volgens een brochure te boek als “kipwagen voor kolenvervoer”. Het bijzondere is hier de afwijkende toepassing: schrotwagen bij Stork. Het aparte en zeer korte wagentje heeft enkele elementen van normale kipkarren, zoals het vergrendelmechanisme. De kipbak heeft vier hijsogen. De wagen is niet voorzien van een koppelmogelijkheid. Wel zijn op de vier hoeken van het rechthoekige frame ogen aangebracht. Dit type zal doorgaans wel geduwd zijn geweest. Misschien werd er bij Stork een paard voor dit wagentje gezet, want er werden behalve de eigen stoomlocs ook paarden als tractiemiddel gebruikt. De foto is bij SIJ gemaakt (het hek komt op enkele andere foto’s voor en ook op de bovenste foto is er een stuk van te zien).
									←3 kuubs kipkar voor de aannemer Zanen Verstoep [1] Deze wagen is nog voorzien van glijlagers. Gezien de grote inhoud, zal de wagen wel een spoorwijdte van 900 mm hebben. Zanen Verstoep had inderdaad 900 mm spoor en stoomlocs. Meestal werden voor 900 mm geen kipwagens gebruikt, maar bakwagens (met een min of meer rechthoekige houten of stalen bak). SIJ had die niet in het program. De wagen en bak zijn op diverse plaatsen extra versterkt. Zo is op de zijranden van de bak geen hoekprofiel, maar een U-profiel geklonken. Op elk van de hoeken van de bak zit een grendel en er is een grendel in het midden van de afrolwieg. Elke bok bestaat uit een plaat, die aan de binnenzijde met profielen verstijfd is. Aan de buitenzijde zitten twee schuin staande hoekijzers. Daartussen is een plaat geklonken voor een grote weerstand tegen verbuiging van de bokken in de lengterichting van de kar. De hoeken van het frame zijn doosvormig versterkt.
	Op deze en de volgende foto [2] staat een kipkar voor breuksteen → Breuksteen wordt onder andere gebruikt om dijken te versterken. Het onderstel van deze kipkar lijkt op dat van de KW 13, onder andere vanwege het dubbele kruisverband. Het afrolmechanisme met halfronde wieg is hetzelfde als dat van de KW 13, maar bij de bokken ontbreekt de evenwijdig met de wielassen geplaatste verticale plaat, die de bokken van de KW13 wel hebben. Het grote verschil met de KW 13 is de extra verstevigde bak. Dat ligt voor de hand: het in de bak storten van de harde en puntige breuksteen stelt hoge eisen aan de sterkte en stijfheid van de bak. Aan de buitenzijde van de bak is in het midden een U profiel geplaatst. Als extra heeft deze kipkar een handrem.
								Intermezzo: remmen Op de bovenstaande foto is ter rechterzijde van elk wiel een stuk van een remblok te zien. Omdat beremde kipkarren weinig voorkwamen (er lijkt er geen museaal bewaard te zijn) en omdat de constructie heel anders is dan bij normaalspoorwagens is dit een geschikte gelegenheid om nader op het onderwerp in te gaan. ← Verende lagering en rem [2] De remblokken lijken star op een verschuifbare U-balk gemonteerd te zijn. In dit geval zijn (anders dan op bovenstaande foto) de wielassen geveerd. Dat lijkt een ongelukkige constructie: het remblok ligt maar bij één bepaalde invering goed aan tegen het loopvlak van het wiel. Bij andere inveringen zal bij het remmen grote slijtage aan wielband en/of remblok optreden.
	Vervolg kipkar voor breuksteen [2] → Aan de binnenzijde van de bak van de kipkar voor breuksteen zijn vijf strippen gelast (de rest van de bak is geklonken). De stortschotten van de KW13 ontbreken. De foto’s [2] zijn op het terrein van Spoorijzer genomen.
										← Kipkar met voetvergrendeling [2] Deze kipkar is niet van de normale vergrendeling met lummels voorzien. In plaats daarvan heeft de bak aan de onderzijde aan elke zijkant een V-vormig uitsteeksel. In evenwicht rust de buitenzijde van elke V tegen een op een hefboom gemonteerde plaatje. Elke hefboom is verbonden met een andere hefboom waaraan een voetpedaal is bevestigd. Door een voetpedaal omlaag te drukken, gaat een uiteinde van beide hefbomen omhoog. Het plaatje gaat dan omlaag. Omdat nu één van de V’s niet meer wordt tegen gehouden (en de andere nog steeds in één richting) kan de bak één kant op kippen, namelijk de kant waar het voetpedaal niet is ingedrukt (dus waar de bedienaar niet staat). De basis lijkt een KW15.
	Opmerkingen	a)		De meeste foto’s dragen rechts onder dezelfde tekst Spoorijzer Delft, met daaronder het SIJ logo.
		b)		Spoorijzer gebruikte zulke foto’s op een soort correspondentiekaarten. Aan de achterkant stond dan een tekst als: Onze monteur (of vertegenwoordiger) zal u aanstaande maandagmorgen bezoeken.
		c)		Een ander op deze website te vinden voorbeeld van niet-standaard SIJ kipkarren vormen de 2 kuubs kipkarren voor 700 mm spoorbreedte van de VAM in Wijster.
	Met dank aan:	Gerard de Graaf, Kees Plug en Peter Lammens.
	Referenties:	[1]			Collectie van Gerard de Graaf. De foto’s dateren uit ongeveer de periode 1932 – 1935.
		[2]			Collectie van Peter Lammens.
		{			Materieel Kipkarren in het algemeen Standaard kipkarren van Spoorijzer
	Terug/verder naar:
					Nieuw Home Inhoud