Industriespoor

Oud Nieuws 36: eerste deel 2025

1 juli 2025

Vanwege omstandigheden kon er niet aan de website Industriespoor gewerkt worden en bleef het laatste nieuws drie maanden lang het nieuws van 25 maart 2025. Hieronder wordt de draad weer opgepakt:

Op 1 april ’s middags verdwenen plotseling tientallen meters van de oever van het Valkenburgse Meer - compleet met bomen en een wandelpad - in de diepte. De oorzaak bleek aan de zandwinning voor de kalkzandsteenfabriek Arnoud in Hillegom te liggen: volgens het Kennisinstituut Deltares is de afschuiving veroorzaakt door “zettingsvloeiing”. Dat treedt op wanneer een slappe zandlaag in beweging komt, waardoor de hoeveelheid water tussen de zandkorrels toeneemt en het zand gaat ‘stromen’. Net als bij drijfzand verliest de zandlaag dan al zijn sterkte. Het risico op zettingsvloeiing is groter bij steile hellingen. Overigens wordt er al tientallen jaren zonder problemen zand gewonnen uit het Valkenburgse Meer.

← Volgens Infrasite.nl is vierduizend vierkante meter (100 meter lang en 40 meter breed.) oever van het Valkenburgse Meer afgekalfd, 02-04-2025, foto: John van der Tol.

De seizoensopening van de Stoomtrein Valkenburgse Meer (SKL) was op Koningszaterdag 26 april. Het was duidelijk dat er niet rondom het Meer gereden kon en mocht worden (er mocht zelfs niet gezwommen worden). Vanwege een op 4 april door de burgermeester van Katwijk afgekondigde noodverordening kon er echter alleen gereden worden op het eigen terrein van het buitenmuseum. Daar kon de SKL niet de normale toegangsprijs voor vragen en bovendien kwamen er minder bezoekers op af. De inkomsten daalden tot 40% van de normale waarde ! Volgens een update van de SKL website was de afkalving op 3 juni 2025 nog niet gestopt en had die inmiddels de spoorlijn bereikt.

Op 25 juni is de noodverordening deels ingetrokken. Daardoor werd het mogelijk dat de SKL vanaf het weekend van 28/29 juni tussen het buitenmuseum en de remise (waar nog te restaureren materiaal staat) v.v. ging rijden. Bij de remise wordt een tijdelijk perron gebouwd om de treinpassagiers veilig te laten uit- en instappen.

Het is nog duister wanneer er weer rondom het Meer gereden kan worden.

Strukton heeft recent een nieuwe elektrische Zagro aangeschaft. Die zal de komende jaren worden ingezet voor de werkzaamheden te Amsterdam Centraal. Strukton verbouwt hier de perrons alsmede de Oosttunnel en bouwt een nieuwe fietsenstalling. Enkele gegevens:

Zagro nummer 81147

type E-MAXI XL

bouwjaar 07/2024

De Zagro staat klaar om in 'spoorbak 4' ingezet te worden. De Zagro is geïmporteerd door AMT in Breda. Deze Zagro heeft relatief lange koppelingen en 2 remreservoirs.

Foto: Remco Verloop 03-04-2025

(Met dank aan Remco Verloop).

↑

Bemo ging in 1990 failliet. Teun Druijf (op de foto geflankeerd door beide zoons) stond voor de keuze: of een nieuwe baan zoeken, óf een doorstart maken. Hij koos voor het laatste en werd in 1990 directeur. Dat bleef hij 35 jaar lang. Op zijn 70^ste verjaardag op 14 april 2025 droeg hij de directie officieel over aan zijn zoons Bas Druijf (links, 32 jaar; commercieel en financieel directeur) en Gijs Druijf (30 jaar; operatonieel directeur). Bron: https://raboenco.rabobank.nl/

Vanwege de directieoverdracht pakte Bemo drie dagen lang groots uit met:

· Het Klanten- en Relatie Event 2025 op vrijdag 11 april, waarbij klanten en relaties een middag lang werden rond geleid, demonstraties konden bijwonen, etc. Daarna werd genoten van onder andere streetfood-gerechten.

· Een open dag op zaterdag. Daar is een heel interessante film van gemaakt.

· Een feest voor het personeel.

Bemo is alweer toe aan (de cabine van) de hybride loco met bedrijfsnummer 340 voor Tata Steel (begonnen werd met 335 in 2024; zie hier). Tijdens de festiviteiten waren ook de 338 en 339 in diverse bouwstadia te zien.

Nog te gaan zijn de nummers: 341 t/m 344.

Verder waren onder andere te zien:

· Bodemplaten, bedieningspanelen, dieselmotoren, etc. van genoemde Tata serie.

· De stomplasmachine die Bemo samen met VolkerRail heeft aangeschaft en die 30 lassen per dag kan maken.

· De 12 meter lange CNC-freesbank.

Volgens het persbericht van de Efteling van 22 april 2024 zou de Britse firma Alan Keef de drie stoomlocs van de Efteling één voor één elektrificeren. “Om de nostalgische ervaring van een ritje in de stoomtrein zoveel mogelijk te benaderen zullen showeffecten worden toegevoegd.” Als reden werd genoemd dat De Efteling klimaatneutraal wil zijn in 2030 en zelfs klimaatpositief in 2032.

Omdat de stoomketel van Aagje was afgekeurd werd zij als eerste naar Alan Keef gestuurd.

Stoomloc Aagje met trein op 06-10-2007→

De loc wordt op kolen gestookt: in de tweeassige tender achter de loc zijn de kolen te zien. De stoomlocs hadden geen luchtpomp (Aagje heeft in haar vorige leven als industrieloc ook nooit een luchtpomp gehad). In de tender lagen daarom twee persluchtcilinders. Bij elke stop in station Marrewijk werden de persluchtcilinders op druk gebracht en werd water genomen. Overigens werd doorgaans met tegenstoom geremd; de luchtdrukremmen waren voor noodgevallen.

De verwachting was dat Aagje in de winter van 2024/2025 als acculoc zou terug keren (die stille tijd zou ideaal geweest zijn voor proefritten). Er ontstond echter vertraging.

De pers werd uitgenodigd voor de eerste elektrische rit van Aagje op 07-05-2025. De volgende foto’s zijn bij die gelegenheid gemaakt.

Aagje kreeg in Engeland een nieuwe en grotere tender. De opzet was behoud van het typische, romantische uiterlijk dat Aagje van ontwerper Anton Pieck in 1969 kreeg.

Foto uit https://www.eftepedia.nl/lemma/Aagje →

De machinist kijkt vanuit zijn comfortabele stoel naar de nieuwe tender. De kabels tussen loc en tender laten al wat vermoeden over de rolverdeling tussen loc en tender.

Onder een plaat met een laagje imitatie-kolen bevinden zich onder andere de drie ton wegende accu en de elektromotoren die de twee assen van de tender aandrijven. De tender trekt de rijtuigen en duwt de loc

Het opladen van de accu duurt 8 tot 8½ uur; de trein kan daarna 10 tot 11 uur rijden.

De tender levert ook elektrische stroom voor de verlichting van de loc en de rijtuigen. Vroeger zorgde een aggregaat in het laatste rijtuig daarvoor.

Terzijde: Bij het Autotron heeft ook een stoomloc gereden die door een tender geduwd werd, maar dat is niet goed afgelopen; zie daar. Waarschijnlijk zal het Aagje beter vergaan, want door de Efteling werd gesteld: “Het mechanische onderhoud, zoals smeren en poetsen, blijft hetzelfde”.

De apparatuur in de tender wordt nog steeds bediend met de originele hendels van Aagje. Er zijn sensoren op geplaatst die de elektrotechniek aansturen.

De oude ketel is vervangen door een nieuwe, lichtgewicht ketel (toen Aagje tractie leverde was gewicht belangrijk om doorslaan van de wielen tegen te gaan; nu Aagje geen tractie levert zorgt haar lagere gewicht ervoor dat de tender minder trekkracht hoeft te leveren). In de nieuwe ketel zit de techniek die showeffecten mogelijk maakt. Zo komt er bij het vertrek niet alleen stoom uit de schoorsteen, maar ook - zoals bij een echte stoomloc - uit de cilinderkranen:

Uit een video op de website Looopings (3 x o)→

De fluit werkt niet meer op stoom, maar op perslucht.

Er is ook een krachtige speaker, maar voorlopig vindt de Efteling het gerammel van Aagje voldoende. Het is niet op tijd gelukt om het gewenste geureffect na te bootsen, maar dat staat nog wel op het programma.

De machinist gebruikt naar eigen inzicht hendels om showeffecten te bedienen. Daarnaast is de locomotief uitgerust met gps waarmee op bepaalde locaties in het circuit automatisch specifieke effecten worden geactiveerd.

Foto uit https://www.eftepedia.nl/lemma/Aagje →

Aagje gaat nog niet de gewone dienst in. Eén rondje voor de pers is iets anders dan de hele dag dienst doen onder verschillende weersomstandigheden, etc. De Efteling gaat Aagje met haar nieuwe tender eerst veel laten rijden. Op basis van de opgedane ervaringen kunnen nog wijzigingen worden aangebracht. Er is nog niet beslist of er meer stoomlocs van de Efteling zullen worden omgebouwd.

Op de website van de Efteling ziet de adspirant bezoeker dan ook nog steeds: “Met de Stoomtrein ervaar je de Efteling vanuit een heel andere kant.”

Samenvattend:

· Bij de eerste elektrische stoomtrein van de Efteling is de krachtbron de tender. Die bevat de accu die de stroom levert aan de elektromotoren die de twee wielassen van de tender aandrijven.

· De tender trekt de rijtuigen en duwt de voormalige stoomloc Aagje. De bediening vindt nog wel plaats met de oorspronkelijke hendels van de loc.

· Uiterlijk is dit alleen te zien aan het aantal kabels tussen loc en tender en aan de tender zelf.

· “Showeffecten” (stoom uit de schoorsteen, stoom uit de cilinderkranen, fluiten) moeten de indruk versterken dat Aagje een echte stoomloc is en dat lukt al aardig. Aan showeffecten als geluid en geur wordt nog gewerkt. De meeste showeffecten worden opgewekt via de nieuwe ketel van Aagje.

· De veranderingen zijn nog niet definitief.

Opmerkingen:

a) Aagje was oorspronkelijk een industrieloc en wel voornamelijk bij de steenfabriek IJsseloord. De foto’s van deze link laten zien dat de Efteling het historische uiterlijk van de loc op wens van Anton Pieck al zeer behoorlijk had gewijzigd: Aagje had oorspronkelijk geen tender, het machinistenhuis had een dichte achterwand en er blonk geen koper en messing. En van een stoel voor de machinist was natuurlijk al helemaal geen sprake. Vergeleken daarmee stellen de huidige veranderingen in uiterlijk van Aagje en haar tender weinig voor.

b) Alan Keef werd geassisteerd door de firma Clayton, een bekende Britse fabrikant van acculocs.

c) De Efteling stelt dat de het stoken van kolen moet verdwijnen vanwege de ambitie van het attractiepark om in 2030 klimaatneutraal te kunnen zijn. Dat is een legitieme reden. Sommige museumorganisaties met stoomlocs zijn ook bezig (geweest) met onderzoek naar de vervanging van steenkool. Zo zijn er proeven gedaan met het stoken van geperst houtafval in loc 16 van de SHM. De achtergrond was niet het milieu maar de vrees dat steenkool in de toekomst onbetaalbaar zou worden.

Men kan zich echter afvragen of nog andere argumenten ook een rol hebben gespeeld bij de Efteling: de exploitatie met drie (onderling verschillende) echte stoomlocs (twee in bedrijf en één op reserve) zal duurder zijn dan de exploitatie met diezelfde maar buiten bedrijf gestelde stoomlocs voortgeduwd door drie onderling gelijke tenders. Denk bijvoorbeeld aan de verplichte ketelkeuringen voor de “echte” stoomlocs. Om een stoomloc gereed te maken voor de ketelkeuring moeten diverse onderdelen worden verwijderd, keuren kost geld, gevonden gebreken moeten hersteld worden en de loc moet weer in elkaar gezet worden. De te keuren loc staat geruime tijd buiten dienst.

d) De Efteling heeft veel publiciteit gegeven aan het elektrisch maken van Aagje. In de diverse publicaties komt de drijfveer van de Efteling (klimaatneutraal zijn in 2030) goed naar voren. De vraag of de Efteling “groene stroom” of stroom van een kolen- of gaswelkcentrale gebruikt wordt echter nergens gesteld. Op de pagina Duurzaam Verwonderen op de website van de Efteling wordt gesproken over duizenden zonnepanelen en inkoop van Europese windenergie, maar daaruit blijkt niet of dit de totale behoefte aan elektriciteit van de Efteling dekt.

0 – 0 – 0

15 maart 2025

De bejaarde industrielocomotief Theo (1962) van het Orenstein & Koppel type MV6 speelde een belangrijke rol bij het festival dat de piratenzender Kachel FM op 15, 16 en 17 september 2023 in Hoonhorst hield. Foto van Enzio Ardesch in De Stentor.

↓

De reden om het hier over te hebben is dat Theo (de naam staat boven een voorruit op bovenstaande foto) sinds 20-02-2025 op Marktplaats te koop wordt aangeboden en wel in de rubriek modeltreinen. Voor € 17.500 mag u Theo meenemen (met dank aan Martijn Smit). Meer over de afwisselende geschiedenis van Theo ziet u hier.

Bij een bedrijfsbezoek van de gemeenteraad van Dordrecht aan de firma Standic op 12-11-2024 werd deze presentatie vertoond (met dank aan Frank Schouten en Peter Arendz). Daaruit blijkt dat het tankopslagbedrijf Standic al jaren aan uitbreidingsplannen werkt (met dank aan Louis van Delft).

Hieronder is de huidige situatie te zien:

Standic nu: Op de voorgrond ziet men een aantal “tankputten”. Dat zijn door een dijk omgeven verlaagde ruimtes waarin opslagtanks staan voor gevaarlijke chemische vloeistoffen: geheel links de kleine tankput 3 en dan naar rechts gaand de tankputten 1,2, 4 en 5. Vanuit al deze tankputten kumen ketelwagens beladen worden. Er staan er een groot aantal op 3 sporen aan de waterkant ter hoogte van de tankputten 4 en 5 De wagens verlaten het terrein via een spoorpoort bij de Wieldrechtseweg die evenwijdig met de bomenrij loopt. Langs de Wieldrechtseweg ligt tankput 6 en evenwijdig daarmee aan de Julianahaven tankput 7. Vanuit deze tankputten kunnen geen ketelwagens beladen worden. Verder naar links ligt een driehoekig schiereiland. De helft daarvan in onbebouwd. Ooit lag hier de Ethyl Terminal met drie sporen. De donkerblauwe gebouwen en tanks op de rest van het schiereiland worden gebruikt door de firma Valvoline. Standic heeft dit terrein al in 2021 verworven en wil op het schiereiland de tankputten 8 en 9 realiseren, met spoor en een tweede spoorpoort.

Bij Standic rangeert een Bemo loc van de eerste generatie. Het fabrieksnummer 110 lijkt misschien indrukwekkend, maar Bemo begon de nummering in 1985 met 101. De loc werd in 1989 nieuw geleverd aan Bell Lines, dat in 1997 failliet ging. De Bemo was al in 1996 bij Standic gekomen en rangeert daar nog steeds. Zie ook dit artikel.

Mochten de plannen van Standic doorgaan, dan zou dit min of meer een herleving van de vroegere Ethylterminal kunnen betekenen:

↑

Deze foto is op 15-08-1997 genomen door de spoorpoort van de ethyl terminal van Ethyl S.A., na 1994 Ethyl Europe S.P.R.I. De eigen spooraansluiting dateerde uit 1964 en splitste zich achter de spoorpoort in een bundel van drie sporen. In 1989 verscheen er een eigen loc, Orenstein & Koppel 26802 van het type MB150N. De loc was in 1977 nieuw geleverd aan de Didierwerke in Niederdollendorf [D]. In 2001 werd het bedrijf grotendeels gesloten en verdween de loc om met een ander uiterlijk via de firma Bemo als Bennie in 2004 weer op te duiken bij Elementis in Delden. Zie daar.

Standic is sinds 2007 eigendom van het familiebedrijf Hametha. Dat exploiteert ook de Standic chemicaliën terminal in Antwerpen en – onder verschillende namen - een uitgebreid netwerk van tankstations in de Benelux.

De uitbreidingsplannen van Standic zijn extra interessant omdat het bestaan van de (zee)havenspoorlijn in Dordrecht gevaar loopt vanwege plannen van de gemeente Dordrecht voor de bouw van een nieuwe woonwijk, genaamd het Maasterras. De op de Havenspoorlijn aangesloten bedrijven liggen buiten het geplande Maasterras, maar hun verbinding met het landelijke spoorwegnet loopt er wel doorheen en is niet in de plannen ingetekend (bron: SpoorPro, 2023).

↑

De bekende paarse loc van Veer4Rail van Justin van der Veer met Wascosa wagens op emplacement Waalhaven op 25-02-2025.

Foto: Louis van Delft

Er staat ook een filmpje op internet.

0 – 0 – 0

1 maart 2025 Het Nederlands Transport Museum wordt ontmanteld !

↑ Wat zal er worden van de vier uit Canada terug gehaalde TEE rijtuigen (hier op 22-06-2022 bij het Nederlands Transport Museum) ? ↑

Het Nederlands Transport Museum (NTM) werd op 28-04-2018 als pop-up (= tijdelijk) museum gevestigd op het voormalige Lucas Bols fabrieksterrein in Nieuw-Vennep in de gemeente Haarlemmermeer. Het pand zou later gesloopt worden ten behoeve van woningbouw. De bedoeling was dat het NTM zich dan definitief zou vestigen in Park21, het groene recreatiehart van de Haarlemmermeer. Dat ging echter niet door. Op 06-03-2023 ging het NTM dicht. Ondertussen was er een enorme zoektocht op gang gekomen naar een nieuwe, al dan niet tijdelijke locatie. Het NTM dankt de eigenaar van het pand, die het NTM daarvoor alle ruimte heeft gegeven. In 2 jaar werden 30 locaties bekeken. Het heeft niet mogen baten: het NTM wordt ontmanteld (bron: persbericht NTM d.d. 20-02-2025).

De in bruikleen gekregen collectiestukken worden terug gegeven aan hun eigenaars. Wat betreft industriespoor gaat het dan om:

· dieselloc NS 162 (op bovenstaande foto d.d. 22-06-2022 in de gedaante van War Department 33) van de Stichting 162, met enkele wagens.

· materieel van het Decauville Spoorweg Museum uit circa 1900 voor 400 mm spoorwijdte.
(in 2018 stonden er ook 2 diesellocs met kipkarren op 700 mm spoor, maar dit materieel was al voor 2022 uit het NTM verdwenen).

Kiplorrie (DSM 203) voor 400 mm spoorwijdte, in circa 1900 gebouwd door Decauville Ainé te Parijs.

Gietijzeren draaischijf voor 400 mm spoorwijdte, gefabriceerd door Popineau & Vizet te Plaine-Saint-Denis (Region Paris).

Railexperts (RXP)

De Spaanse fabrikant CAF is sinds 2024 bezig met de aflevering van 28 treinstellen van het type Nordic Civity voor de Zuid-Zweedse vervoerder Krösatågen. Het woord Nordic slaat erop dat het CAF type Civity is aangepast aan temperaturen tussen - 40 en + 40 ⁰C. Het gaat om:

· 20 vierdelige, 76 meter lange elektrische treinstellen met een maximum snelheid van 200 km/uur en

· 8 driedelige, 67 meter lange treinstellen die onder de bovenleiding ook een maximum snelheid van 200 km/uur hebben en die met behulp van een power unit op trajecten zonder bovenleiding kunnen rijden met een maximum snelheid van 140 km/uur.

[bron: Railvolution]

De treinstellen worden per schip van Spanje naar het Industrieterrein Moerdijk gebracht. Na lossing wordt door de firma Van der Vlist uit de afzonderlijke rijtuigen een rijklare trein samengesteld. Die bereikt Zweden (gesleept) per spoor.

Eind december 2024 verhuisde de Moerdijkse vestiging vanVan der Vlist in Moerdijk naar een nieuw, min of meer driehoekige terrein. Eén zijde van de driehoek is een kade langs het Hollands diep; een andere zijde is een kade langs de Rode Vaart. De spooraansluiting buigt van het noordelijk einde van de Oostelijke Randweg naar rechts af. De 400 meter spoor op eigen terrein werd begin januari 2025 opgeleverd.

↑

Louis van Delft fotografeerde op 20-02-2025 een vierdelige Nordic Civity, die al deels buiten de spoorpoort van het nieuwe terrein van Van der Vlist staat. Die spoorpoort bevindt zich ter hoogte van het portiersgebouw rechts.

De bovenstaande trein zou enkele dagen later van Moerdijk naar station Lage Zwaluwe vervoerd worden door de onderstaande loc:

↑

Louis van Delft maakte op vrijdag 21-02-2025 op de nogal afgelegen Moerdijkse Lalo (openbare laad- en losplaats) Apolloweg - om onbekende reden ook ASA genoemd foto’s van de door RXP overgenomen ex-Shunter 206 (zie voor deze overname ook het nieuws van 15 februari 2025 hieronder).

Vergeleken met de laatst bekende, op 30-01-2025 bij de Stoom Stichting Nederland in Rotterdam gemaakte foto’s van de loc in het Shunter livrei (vierde foto van boven) is het uiterlijk sterk veranderd:

· Het vieze lichtblauwe onderstel is nu netjes mat zwart.

· Daarboven is de grijze onderkant van de huif en cabine nog steeds grijs, maar het nummer 206 en de namen Shunter en Nancy zijn verdwenen. De loc draagt nu het RXP nummer 6102. Kennelijk nummert RXP de kleine O&K’s in een 6100 serie. Uiteraard is het EVN (Europees Voertuig Nummer, voorheen UIC) netjes aangepast met achter NL RXPE in plaats van SHTR.

· Boven dit grijze gebied loopt als vanouds een donkerblauwe band.

· Boven die band was alles vroeger geel; dat is nu lichtblauw.

Wat hebben de twee bovenstaande foto’s met elkaar te maken ? Wel, RXP verzorgde op 24-02-2025 met haar 6102 de “first mile” van de Nordic Civity van de nieuwe terminal van Van der Vlist naar het emplacement Lage Zwaluwe, zie hier. De koppelwagens zijn van Rail Adventure. Dat heeft sinds 2021 een meerderheidsbelang in RXP. Sterker nog: wie www.railexperts.nl intikt wordt direct doorverbonden met Rail Adventure.

In Lage Zwaluwe nam een Eloc van Rail Adventure het transport over. Louis van Delft meldde al op de dag erna dat bij Van der Vlist begonnen was met het samenstellen van de volgende Nordic Civity.

Tenslotte wat betreft de serie 6000 van RXP (zie ook het nieuws van 15 februari 2025 hieronder): de 6005 (die al jaren buiten dienst in Roosendaal stond) is op 21-02-2025 met afgenomen koppelstangen op een spoor met bovenleiding nabij de Stoom Stichting Nederland waargenomen; zie daar.

(met dank aan Louis van Delft)

Overigens meldt RXP Tractie op haar website dat het over 5 locs van het type V60-Ost (op deze website V60D genoemd) beschikt.

0 – 0 – 0

15 februari 2025 Shunter startte in 2002. Rond 2008 waren er meer dan 20 rangeerlocs voor de verhuur (zie hier, pp. 190/191). Die waren niet allemaal bedrijfsvaardig, maar als er vraag naar was werd er weer één rijvaardig gemaakt en eventueel nog uiterlijk opgeknapt. In de jaren 2004/2005 werden ook locs met machinist verhuurd, bijvoorbeeld aan het GVB in Amsterdam. De hierbij ingezette locs waren door Shunter omgebouwd om op het metronet te kunnen rijden. Er werd ’s nachts gereden onder toezicht van een “pilot” die het emplacement of het baanvak goed kende. Het verhuren van rangeerloc + machinist werd beëindigd omdat dit teveel personeelscapaciteit van Shunter vergde (bron: het boek “Shunter 15 yr/jr, Leaders in Rolling Stock Maintenance”, Shunter 2018). De tendens is al jaren dat het aantal rangeerlocs uit deze huurvloot langzaam afneemt: er is al jaren niets meer bijgekomen en er gaat wel af en toe een loc naar de sloop of in de verkoop. Het actuele nieuws is dat Alstom Tractie (het voormalige Shunter Tractie) in december 2024 maar liefst vier tweeassige dieselhydraulische locs verkocht heeft aan Railexperts (RXL):
	Shunter/Alstom nummer	Shunter naam	Locfabrikant	Loctype	Bouwjaar
	204	Fay	O&K	MB200N	1974
	206	Nancy	O&K	MB170N	1972
	209	geen	O&K	MB200N	1975
	308	geen	O&K	MB9N	1971

Bron: Peter Jansen (Alstom Tractie).

De rechts afgebeelde 209 (en ook de 204 en 206) zijn van de zogenaamde derde generatie. Ze hebben diverse kenmerken van de O&K’s van de tweede generatie, zoals een relatief grote cabine en schoorsteen en gladde buitenliggende frames. Het grote verschil is het geknikte plaatwerk. Dat was goedkoper te produceren dan het plaatwerk met afgeronde hoeken van de tweede generatie.

Foto van Peter Jansen (Shunter Tractie) van de 209 in de kenmerkende Shunter huisstijl

d.d.14-12-2012 →

De 204 en 209 zijn op 29-01-2025 vertrokken naar het terrein van de Stoom Stichting Nederland (SSN). De 308 is een dag later ook weggehaald bij Alstom aan de Blindeweg.

Inmiddels zijn er op Treinposities foto’s verschenen van de:

- 204 en 206 bij de SSN d.d. 30-01-2025.

- 209 en 308 in Amersfoort. Achter de NL in het

UIC nummer staat in witte letters RXPE.

De koop van de vier O&K locs was niet de enige recente aanschaf van RXP: er werden ook twee V60D locs aan de vloot toegevoegd, de 6006 en 6007. De webpagina over de V60D locs is daarom aanzienlijk uitgebreid. Zie de link voor meer gegevens.

RWX heeft nu twee locs: de RWX-01 werd in het nieuws van 25 jan 2024 besproken en de RWX-02 in het nieuws van 19 december 2024 (meteen bovenaan).

Louis van Delft trof het duo op 04-02-2025 aan in de hoek van de Waalhaven. De RWX-02 staat het dichtst bij de fotograaf. De motor draaide en in de cabine werd gewerkt. De locs zijn verschillend, maar de huisstijl is hetzelfde.

↓

Er is sprake van een duidelijke tendens: het aantal voor de verhuur bestemde loc van Shunter Tractie (Alstom Tractie) neemt al jaren af. Datzelfde geldt voor Bemo: rond 2008 waren er 14 rangeerlocs voor de verhuur (zie hier, p. 175). Volgens de Bemo website waren er begin 2025 nog 9 locs voor de verhuur (waarvan er 5 verhuurd waren en 4 beschikbaar voor verhuur) Daarentegen zijn nieuwe verhuurbedrijven ontstaan. Soms zijn dat hele kleintjes zoals Veer4Rail van Justin van der Veer met één (paarse) loc (zie hier), Jacko Fijn Techniek met één loc en het hierboven genoemde RWX met begin 2025 twee locs. BT Trains heeft volgens haar website 8 drieassers voor verhuur. Railexperts Tractie stelt op haar website 5 V60D locs te hebben. Daar komt volgens het bovenstaande nog het een en ander bij (deze website gaat over industrielocs; de Elocs van Railexperts vallen niet onder deze noemer). Het is niet zo dat de nieuwe verhuurbedrijven groeien ten koste van Alstom Tractie en Bemo, want het gaat doorgaans om een ander type loc: de nieuwe verhuurbedrijven hebben zwaardere locs die geschikt zijn voor de “last mile” over een spooraansluiting. RWX is hierop een uitzondering. Bij rangeerlocs die het bedrijfsterrein niet verlaten is een ontwikkeling de concurrentie van rail-wegvoeruigen. Er kunnen tegenwoordig ook zeer krachtige railwegvoertuigen geleverd worden, maar rail-wegvoertuigen spelen geen enkele rol bij de last mile, want zij zijn niet toegelaten op het openbare spoorwegnet (afgezien van buitendienstellingen bij onderhoud).
Dan een ander onderwerpt: Bemo verhuurt niet alleen (gebruikte) locs, maar bouwt ook nieuwe locs. Onlangs is een nieuwe dieselelektrische loc van het type BRDE-60 geleverd aan de RET, speciaal ontworpen voor onderhoudswerkzaamheden aan het metronetwerk van Rotterdam. De loc is ook geschikt om een gestrand metrostel weg te slepen, zoals op onderstaande foto getest wordt:

↑ De nieuwe loc met een metrotreinstel tijdens nachtelijke tests. Foto Bemo. De loc is eerst - vanaf begin 2024 - uitvoerig getest op de sporen van de Museumstoomtram Hoorn–Medemblik (zie hier). Daarna is de loc gedurende vier nachten in Rotterdam beproefd. Het RET nummer is 6301 en het Bemo objectnummer is 10100.
0 – 0 – 0
19 januari 2025 (gecorrigeerd: 20 januari 2025) Ter nagedachtenis aan Henk Sluijters (21 oktober 1950 – 27 december 2024) Henk Sluijters overleed onverwachts op derde Kerstdag 2024. Hij schreef onder andere twee makkelijk toegankelijke naslagwerken over industrieel smalspoor en leverde ook belangrijke bijdragen tot deze website Industriespoor. Er is daarom alle aanleiding tot het onderstaande In Memoriam. Dat is mede gebaseerd op een maandelijkse briefwisseling in de periode 1986 – eind 2024. Letterlijke citaten zijn tussen aanhalingstekens “…” gezet. Al in zijn prille jeugd Henk Sluijters werd in 1950 geboren, na zijn tweelingbroer Gert. Over een tweede jongensnaam was niet nagedacht, want het was van te voren niet bekend dat zijn moeder van een tweeling in verwachting was. De bij de bevalling aanwezige arts stelde Henk voor, omdat moeder Sluijters Hendrina heette. Het vuur van de railhobby werd al vroeg ontstoken bij gezinsvakanties aan zee door ritten met de bekende stoomlocomotief Bello en de bijbehorende rijtuigen. “De rijtuigen vielen van narigheid uit elkaar. Op de balkons zag je tussen de kieren van de vloer het duinzand. Dat maakte op deze kleuter (van hoogstens 5) grote indruk.” Naar aanleiding van de tentoonstelling Van Omnibus tot Trolleybus in Arnhem werd Henk in 1964 lid van de NVBS (Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwegwezen). Later ontdekten de gebroeders Sluijters fietsend tussen het ouderlijk huis in Velp en het gymnasium in Arnhem de stoomloc “Duiveltje” van de steenfabriek IJsseloord. In hun nette pak hebben ze in 1965 en 1968 op de loc mee mogen rijden en foto’s gemaakt (ze hadden samen één fototoestel). In 1969 ging Duiveltje buiten dienst. Het is nu loc 6 IJsseloord van de Stoomtrein Valkenburg Leiden. De tweeling ging in Groningen studeren en wel sociologie (Henk) en sociale psychologie (Gert). Na uren blokken werd op 04-04-1970 een autotochtje gemaakt, waarbij ze in het Fochteloërveen belandden. Henk had indertijd nog geen idee hoe een veenderij werkte. Hij beschreef hun onverwachte ontmoeting 50 jaar later als volgt: “Geheel volgens Bijbelboek Genesis was de aarde woest en ledig. Op een gegeven moment zagen we iets bewegen, dat op een treintje leek en dichterbij kwam. Het was een turftreintje met twee locomotiefjes ervoor. Het waren Diema's. Zoveel verstand had ik er toen vanuit de baksteenindustrie al van (bijvoorbeeld de al genoemde steenfabriek IJsseloord had Diema’s; zie hier). Eén loc was iets groter en had een cabine. Er achteraan rijden was geen optie, want met een DAF Daffodil 750 door het ongebaande veen kan gewoon niet. De echte veenput hebben we niet gezien, evenmin een fabriek of werkplaats. De waarneming beperkt zich echt tot dit treintje, dat opdook en weer verdween.” Gelukkig had hij wel de tegenwoordigheid van geest om foto’s te nemen:

↑ Jaren later bleek deze foto d.d. 04-04-1970 een trein van de Noord Nederlandse Turfstrooiselfabriek (NNT) te betreffen. Dit bedrijf wordt niet in het eerste boek vermeld. Kenmerkend voor Henk Sluijters is namelijk dat in zijn publicaties de voorkeur uitging naar bedrijven die hij zelf bezocht had. Hij had de trein in een flits gezien en gefotografeerd, maar het bedrijf was nooit bezocht. Het was al rond 1973 – ver voor de publicatie van het eerste boek – verdwenen. Artikelen schrijven Na zijn afstuderen kon Henk in september 1975 beginnen bij de Stichting Schooladviesdienst Oost-Gelderland (nu Iselinge Educatieve Faculteit)) in Doetinchem. Hij was inmiddels getrouwd; het paar verhuisde van een flat in Stadskanaal naar Doetinchem. Nog in Groningen was in 1973 het NVBS lidmaatschap en daarmee ook het NVBS maandblad Op de Rails (OdR) opgezegd. Dat was omdat bladen als Modern Tramways, Der Stadverkehr en Blikpunkt Strassenbahn beter bij Henk’s belangstelling voor trams aansloten. In Doetinchem werd de aandacht geconcentreerd op de Gelderse Tramwegen, met name op relikwieën als gebouwen, overgebleven stukken rails en goederenwagens. In 1980 werd Henk weer NVBS-er. Hij dacht dat een hobby in clubverband leuker was en ging de maandelijkse bijeenkomsten in Arnhem bezoeken van de NVBS afdeling Oost. Al snel schreef hij ook artikelen voor OdR; het zouden er 15 worden. Zijn eerste artikel verscheen in 1981 en betrof de - tijdens een vakantie in 1979 bezochte - toeristische tram van Le Cap-Ferret. Het tweede artikel ging over de tijdens zijn jeugd meermalen bezochte Stoomlocomotieven van Steenfabriek IJsseloord. De door Gerard de Graaf opgestelde literatuurlijst voor industrieel smalspoor laat zien dat Henk Sluijters niet de eerste was die over industrieel smalspoor schreef. Zo schreef J. Pellenbarg al in 1975 De smalspoorwegen van de Nederlandse steenfabrieken. Daarin wordt de rol van het smalspoor in het productieproces boeiend beschreven. Maar de lezer die dat wel eens met eigen ogen zou willen zien werd teleur gesteld want er werden slechts twee voorbeelden genoemd en kaartjes ontbraken. Heel anders was het artikel Het nederlandse industriële smalspoor van Henk Sluijters (1983). Daarin werden ook steenfabrieken behandeld: negen waar het smalspoor dagelijks gebruikt werd, twee waar het smalspoor nog incidenteel gebruikt werd en drie waar nog restanten van niet meer gebruikt smalspoor te zien waren. Het artikel was zeer compact en informatief. Voor vrijwel elke fabriek was er een tabel met gegevens, een foto, een landkaartje met de locatie van de doorgaans afgelegen fabriek en een kaartje met het sporenplan. Op basis van schetsen van de auteur waren die kaartjes gemaakt door D. ten Grotenhuis, die vanaf 1975 als tekenaar mede gezichtsbepalend voor OdR was. Voor zover de 15 artikelen van Henk Sluijters in OdR van kaarten waren voorzien zijn die door hem gemaakt. Het eerste boek In het laatst genoemde artikel werd opgemerkt dat er mogelijk bedrijven ontbraken. Het eindigde dan ook met een verzoek om meer informatie en het adres van de auteur. Dat had succes. Het industrieel smalspoor was aan het verdwijnen, dus moest er snel van de vele reacties op het artikel gebruik gemaakt worden. Vooral in 1983 werden er met vriend Jaap Buurman veel bedrijven bezocht (Brandweerauto’s waren een belangrijke hobby van Jaap, dus werden die ook samen bezocht). Zo kon al in 1985 het boek Smalspoor in Nederland door uitgeverij De Alk worden uitgebracht. Het boek is ingedeeld in hoofdstukken per bedrijfstak, zodat niet alleen de steenindustrie, maar ook veenderijen, aannemersbedrijven, militair smalspoor, etc. aan bod komen. Dit wordt voorafgegaan door algemene hoofdstukken, zoals over het materieel. Vergeleken met het genoemde artikel Het nederlandse industriële smalspoor zijn de detailkaartjes met sporenplan vervallen. Wel zijn er per bedrijfstak kaarten van heel Nederland, waarop de locatie van de afzonderlijke bedrijven is aangegeven. Ook de tabellen met gegevens per bedrijf zijn van het artikel overgenomen. Al eerder werd opgemerkt dat de voorkeur van Henk Sluijters uitging naar bedrijven die hij zelf bezocht had. Dat betekent dat in het boek weinig over stoomlocs staat (behalve Duiveltje en locs bij museumbedrijven en locmonumenten). Sinds 2001vult het smalspoorboek van Hans de Herder dit uitstekend aan. Het smalspoorboek van Hans de Herder is heel anders ingedeeld, namelijk per locomotieffabrikant. Het is ongetwijfeld een belangrijk naslagwerk, maar toegankelijk is het niet. Het zal aan het onderwerp liggen, maar Smalspoor in Nederland is wel makkelijk toegankelijk en is ook een naslagwerk. Het was het eerste boek waarin het Nederlandse industriële smalspoor systematisch behandeld werd.
De zelf gebouwde houten cabine van deze Diema uit 1958 van het type DL8 maakte het mogelijk dat de machinist stond. Tijdens het lossen van de turfwagens werd de loc op afstand bediend via het op de foto zichtbare met het gashendel verbonden koord. Gebr. Minke te Helenaveen, 16-05-1983, foto Henk Sluijters → Deze foto staat ook in het boek Smalspoor in Nederland, maar in zwart wit. Fotograferen in kleur was al lang mogelijk, maar het drukken van boeken en tijdschriften met kleurenfoto’s was duur. Daarom bevatten boeken en tijdschriften doorgaans alleen zwart-wit foto’s of zwart-wit foto’s en enkele pagina’s (of de omslag) in kleur. Een hobbyfotograaf wist niet of zijn foto’s in zwart-wit of in kleur gepubliceerd zouden worden.
Sommigen hobbyisten daarom rond met zowel een camera met een zwart-wit film als een camera met een kleurenfilm (Henk Sluijters nam soms een camera van een opa als extra toestel mee). Een andere mogelijkheid was alles in kleur te fotograferen en te laten afdrukken en de kleurenfoto’s in zwart-wit te reproduceren.

Het tweede boek De reacties op het eerste boek zorgden weer voor nieuwe kennis en uitbreiding van het netwerk. Sinds 1986 bestond het tijdschrift Railkroniek (daarvoor heette het Stoomkroniek en sinds 1991 Railmagazine). Henk Sluijters leverde in de periode 1986-1988 elf bijdragen aan dit blad. Met de vier Nederlandse smalspoormuseumbedrijven werden goede contacten onderhouden. Vanaf 1986 schreef hij ook tientallen artikelen voor het vier maal per jaar verschijnende tijdschrift Smalspoor van de Nederlandse blad Smalspoorweg Stichting aan het Valkenburgse Meer (ZH). Ondertussen verschenen er ook nog steeds artikelen in OdR, zoals Veen, turf en smalspoor in Zuidoost-Drente (1987). Bijna al die artikelen betroffen nieuwe informatie en/of beeldmateriaal. Het lag voor de hand om dit tot een tweede boek te verwerken. Dat duurde jaren en daarna koste het nog circa een jaar om een uitgever te vinden. Het manuscript werd afgesloten in 1998.
Op 09-04-1999 was het zover: de boekpresentatie van het tweede boek vond plaats bij de Stoomtrein Valkenburgse Meer (sinds 2015 Stoomtrein Katwijk Leiden). Henk Sluijters tijdens zijn toespraak bij de boekpresentatie → Het was een geslaagde middag met onder andere een rondleiding, een rondrit en toespraken van de schrijver en een echte vakman, namelijk Joop Meijer, de bedrijfsleider van ODS in Hendrik-Ido-Ambacht (importeur van Schöma en verhuurbedrijf).
Het waren andere tijden: de uitgever kocht het manuscript van de schrijver voor een vast bedrag. Dat werd in dit geval omgezet in een sportfiets. Daar werd goed gebruik van gemaakt.
Het eerste boek paste nog in een fototas (wat heel handig was), maar het tweede boek heeft ongeveer A4 formaat. Het is - net als het eerste - ingedeeld in hoofdstukken per bedrijfstak, maar omvat veel meer bedrijfstakken. Landkaartjes ontbreken, maar elk hoofdstuk eindigt met een opsomming onder de kop “waar te vinden”. De tabellen per bedrijf van het eerste boek zijn vervangen door een overzicht (24 bladzijden !) van de bij Nederlandse bedrijven aanwezige smalspoorlocomotieven en tractievoertuigen die in de periode 1964-1998 door de schrijver zijn waargenomen. Wanneer men bijvoorbeeld wil weten welke locs een bepaald bedrijf heeft gehad is het zoeken in dat overzicht tijdrovend. Maar het overzicht is ook digitaal te raadplegen. Dat is heel eenvoudig. Stel dat men bijvoorbeeeld informatie zoekt over de eerder genoemde steenfabriek IJsseloord bij Arnhem. IJsseloord is dan een geschikte zoekterm want er zullen weinig railobjecten zijn met die naam. Na klikken op bovenstaande link en het vergrootglas rechtsboven verschijnt een schermpje met: Tekst zoeken in document. (Als het vergrootglas er nog niet staat klik dan op het bovenste symbool ⁝ rechtsboven. Er verschijnt een keuze menu. Kies voor “zoeken en bewerken” en vervolgens voor zoeken. Het zoekschermpje verschijnt dan ook)) Vul daar IJsseloord in en druk op Enter. Dan is het volgende te zien:

1/5 in het zoekschermpje betekent dat er 5 “hits” zijn en dat daarvan de eerste in het overzicht gearceerd is weergegeven. Dat is in dit voorbeeld de Diema met fabrieksnummer 1622 etc. De levensloop van deze loc is ook aangegeven. Het heeft geen betekenis dat deze loc als eerste tevoorschijn komt. Om de andere hits te vinden worden de knoppen > en < in het schermpje gebruikt. Er verschijnen dan nog twee Diema diesellocs en twee O&K stoomlocs. Wanneer er geen hits verschijnen (0/0) kan het zijn dat de schrijver het gezochte bedrijf niet tussen 1964 en 1998 bezocht heeft of er geen locs heeft waargenomen. Maar het kan ook zijn dat bij het zoeken een fout gemaakt is, bijvoorbeeld gebruik van het zoekwoord IJseloord of Ysseloord. Of er kan een drukfout in het boek staan. Vanzelfsprekend kan er ook op andere zaken gezocht worden, bijvoorbeeld: Welke Nederlandse bedrijven hadden de betrekkelijk zeldzame spoorwijdte van 750 mm ? De genoemde digitale mogelijkheden konden nog niet in het tweede boek vermeld worden. Daarom heeft Henk Sluijters in 2008 een bijgewerkt overzicht in digitale vorm ter beschikking van de website Industriespoor gesteld.

Na het verschijnen van het tweede boek Bedrijfsbezoeken werden zeldzaam. De nieuwe loc op het 700 mm spoor van het Sprookjeswonderland in Enkhuizen moet uiterlijk aan een stoomloc doen denken. De basis is Schöma fabr.nr. 5636 (2000) van het type CHL 40G. Aan beide zijden is een overstek van circa 1,5 meter. Henk Sluijters maakte de foto op 11-07-2000 → Zo’n foto kan niet even tijdens een gewoon bezoek aan het pretpark gemaakt worden. “De fotogelegenheid is ronduit beroerd. Het spoorbaantje ligt ingeklemd tussen bomen en struiken. Voor de foto is de locomotief op een overweggetje gezet en met wat groothoekwerk is dit het resultaat. Vanwege de bomen en het fraaie zomerweer heb ik bovendien moeten flitsen”.
De foto is met een analoge camera gemaakt. Henk Sluijters ging in 2012 over op digitale fotografie omdat laten ontwikkelen en afdrukken te duur werd.

Gebruik van smalspoor bij het boren van tunnels in Nederland Bovengrondse bedrijfsbezoeken werden zeldzaam omdat de achteruitgang van het industrieel smalspoor doorzette. Veel bedrijven doekten hun industrieel smalspoor met locomotieven op en bij de overblijvende bedrijven veranderde weinig. Nadat gebleken was dat ook in slappe bodem tunnels geboord konden worden werd echter wel vaak smalspoor gebruikt bij tunnelbouw in Nederland. De Tweede Heinenoordtunnel ten zuiden van Barendrecht was de eerste geboorde tunnel in Nederland. Er werd smalspoor gebruikt en wel in de periode1997-1999. Het manuscript van het tweede boek werd in 1998 afgesloten en zo kon de Tweede Heinenoordtunnel nog genoemd worden in het hoofdstuk over de aannemerij. Er staat ook een (in 1997 genomen) foto van een in de Tweede Heinenoordtunnel gebruikte loc foto in het boek, in het hoofdstuk over de geschiedenis van het smalspoor. De Tweede Heinenoordtunnel gold als een praktijkproject en al spoedig werden er meer tunnels in Nederland geboord. Dat leek een prima nieuw onderwerp. Henk Sluijters en Jaap Buurman gingen boorlocaties bezoeken. Doorgaans waren meerdere bezoeken per tunnelproject nodig en daar ging heel wat regelen aan vooraf. Daar ging veel tijd in zitten en daarom wordt er hier aandacht aan besteed: In nr. 52 van het tijdschift Smalspoor (december 2000) staan twee artikelen van Henk Sluijters: “Tunnelbouw in Nederland: nieuwe kansen voor smalspoor” en “Smalspoor voor de Betuweroute”. Bij de Betuweroute gaat het om drie tunnels. Daarvan wordt de Botlektunnel behandeld in een artikel van Gerard de Graaf. Tenslotte is er een artikel van Toon Steenmeijer over de Westerscheldetunnel. Van de in nr. 52 nog niet behandelde boortunnels van de Betuweroute wordt de Sophiaspoortunnel beschreven door Henk Sluijters met medewerking van Jaap Buurman in Smalspoor 53 en de tunnel onder het Pannerdensch Kanaal in Smalspoor 57 door Henk Sluijters. Tenslottte komt de boortunnel onder het Groene Hart van Holland (tussen Leiderdorp en Hazerswoude) in de HSL (HogeSnelheidsLijn)-Zuid aan de orde in Smalspoor 58 (september 2002). Bijzonder was dat hier geen smalspoor werd gebruikt, maar voertuigen op luchtbanden. Die voertuigen werden beschreven en Henk Sluijters had er een uitstekende foto van gemaakt.
Foto bij het artikel over de Sophiatunnel in Smalspoor 53 (maart 2001) → Op zich is dit een prima foto. Wanneer men de genoemde publicaties in Smalspoor bekijkt valt echter op dat veel foto’s: · boven de grond zijn genomen · een losse loc zonder wagens betreffen. Ook lijken de locs van de verschillende projecten op elkaar. Kortom: het lijkt vaak meer van hetzelfde.
Het tijdschrift Smalspoor had tot nummer 66 (februari 2005) een klein formaat (circa 21 cm hoog en 14,5 breed) en een bladzijde had twee kolommen. De foto hierboven is over twee kolommen (12,7 cm breed) gedrukt, maar de meeste foto’s in de genoemde artikelen zijn over één kolom gedrukt en zijn slechts 6 cm breed.
Ondertussen werkte Henk hard aan de Brochure Boortunnels. De laatste versie is van maart 2002. Het was toen een doorwrocht document, beginnend met een inleiding over smalspoor bij tunnelbouw, vervolgens een hoofdstuk per tunnelproject en eindigend met bronnen en dankbetuigingen. Het bevatte veel meer informatie dan in de artikelen in Smalspoor verwerkt kon worden en wekte de indruk dat het bedoeld was voor publicatie, al stonden er geen foto’s in. “Wie weet is het iets om, met een aantal foto’s, via het Nationaal Smalspoormuseum uit te geven. Aan de andere kant is de belangstelling voor dit soort zeer interessant smalspoor niet groot, omdat de gemiddelde liefhebber er moeilijk bijkomt. Ik merk dat tenminste in gesprekken met collegahobbyisten”. Het kwam echter niet tot een uitgave door het Nationaal Smalspoormuseum (nu de Stoomtrein Katwijk Leiden). Gerard de Graaf schreef in september van dat jaar dit artikel in OdR over de Westerscheldetunnel. Henk Sluijters wordt in de dankbetuiging genoemd. Het maandblad Op de Rails bood onder andere vanwege het formaat veel betere mogelijkheden voor artikelen over smalspoor in boortunnels dan het kwartaalblad Smalspoor. Hierboven was sprake van D. ten Grotenhuis, die als tekenaar mede gezichtsbepalend voor OdR was. Later was Dick van der Spek even gezichtsbepalend. Hij tekende een samenstelling van drie kaarten: twee kleinere kaarten met de globale ligging van de tunnel en het hoogteprofiel en een grote tekening van het emplacement met tientallen wissels. Ter vergelijk: de bovengenoemde zeven artikelen in Smalspoor waren geen van allen van een tekening voorzien. De foto’s in OdR waren een stuk groter dan die in Smalspoor en zo konden op het grote bovengrondse emplacement in Terneuzen complete treinen worden vastgelegd. In OdR stonden al kleurenfoto’s; de foto’s in Smalspoor waren zwart-wit. Met de kennis van nu kan geconcludeerd worden dat het tijdschrift Smalspoor rond het jaar 2000 ongeschikt was voor een reeks artikelen over smalspoor bij geboorde tunnels. Waarschijnlijk zat Henk Sluijters er min of meer aan vast omdat hij redacteur was van Smalspoor. Na februari/maart 2002 regelde Henk nooit meer een bezoek aan een boortunnel met smalspoor. Als laatste bezoek gingen Henk en Jaap Buurman naar de Westerscheldetunnel bij Terneuzen op 28 februari 2002. Het eigenlijke boren was toen al voltooid en ze mochten een stuk de tunnel in. Vrijwilligersfuncties Na het verschijnen van het tweede boek in 1999 kwam er tijd vrij het voor het vervullen van vrijwilligersfuncties: · Bij de Stoomtrein Valkenburgse Meer (SVM): Henk was (de enige) redacteur van het al genoemde tijdschrift Smalspoor van 2000 tot in 2010. Daarin had Henk vanaf 1986 al 27 artikelen geschreven; ook als redacteur bleef hij schrijven. Een belangrijk voorbeeld staat hierboven. Verder werd in 2001 een cursus voor rondleiders gegeven voor 15 deelnemers. Zoals gebruikelijk was de voorbereiding grondig, in de vorm van het schrijven van de documenten “De geschiedenis van het industriesmalspoor” en “Opleiding rondleider Nationaal Smalspoormuseum”. De afstand tussen Doetinchem en het Valkenburgse Meer (per auto 2 uur enkele reis) was wel een bezwaar. Soms waren er activiteiten dichter bij huis: met veel plezier werden stands bemenst tijdens de modelbouw evenementen On TraXs in het Spoorwegmuseum in 2011 en Rail 2012 in Houten. · In de beoordelingscommissie van het Register Railgebonden Historische Objecten (nu Nationaal Register Railerfgoed) Zoals de naam zegt beoordeelt deze (nog steeds bestaande) commissie de historische waarde van - kort door de bocht – trams en treinen. De commissie bestaat uit leden met deskundigheid op een deelgebied. Bij de eerste bijeenkomst in 2002 waren de smalspoor deskundigen Henk Sluijters en de eerder genoemde en inmiddels gepensioneerde Joop Meijer. Er waren circa vier bijeenkomsten per jaar omdat er veel objecten ter beoordeling werden aangemeld. Later werd dat minder en zakte het aantal bijeenkomsten tot één per jaar (en dat is anno 2025 nog steeds zo). Henk voelde er zich niet meer thuis en zegde in 2014 op. Een nieuwe uitdaging In het voorgaande bleek dat Henk in 2010 en 2014 afzag van twee vrijwilligersfuncties. In die periode beëindigde hij nog een vrijwilligersfunctie: In 2010 zag hij na 17 jaar af van de functie van tweede voorzitter van de Katholieke Onderwijs Stichting Oost-Gelre. Toen hij tot de conclusie kwam dat hij van elk nummer van OdR gemiddeld nog maar één artikel las en van de nieuwsberichten alleen het museumnieuws terwijl hij nog nauwelijks NVBS afdelingsbijeenkomsten bijwoonde, zegde hij zijn NVBS lidmaatschap - voor de tweede keer - per 01-01-2014 op. Kortom: hij was toe aan een nieuwe uitdaging. Hij zocht een vrijetijdsbesteding die hij echt leuk vond en dat werd zingen: Henk werd in 2010 lid van het Ettens Mannenkoor.
Men zou denken dat een mannenkoor niets met smalspoor of trams te maken heeft, maar bij Henk lag dat toch anders. Het koor repeteerde in Café-Restaurant Köster. Ooit stond er “tramstation” in gietijzeren letters op de gevel. Van 1908 (opening van de lijn) tot 1921 (einde personenvervoer) was Köster het station Etten aan de lijn Lievelde – Zeddam van de Geldersch-Westfaalsche Stoomtram-Maatschappij (GWSM). Het Ettens Mannenkoor werd in 1913 bij Köster opgericht. Het schilderij is in 1976 van een oude foto nageschilderd door een Nijmeegse kunstenaar en is ter gelegenheid van het 100 jarig bestaan van Café Köster door de stamgasten aangeboden. De loc is volgens Henk Sluijters een Hanomag drieasser (GWSM 6, 7, 8 of 9) →
Henk kende de geschiedenis van het gebouw omdat hij al snel deel uit maakte van een team van vier auteurs dat twee jaar werkte aan het jubileumboek van het koor dat in 2013 zou verschijnen. Hij kocht het schilderij van het echtpaar Köster kort voor de sloop van het Café-Restaurant in 2022 en gaf het een plaats in zijn woonkamer.
Toen Henk koorlid werd bij Köster werd onder andere gerepeteerd op een lied dat enkele maanden later gezongen werd bij het openluchtspel in vele bedrijven “Vaticaan op Stelten” dat zeven avonden voor een uitverkochte tribune werd opgevoerd. Zingende koorleden speelden tramwegarbeiders. Er was 100 kuub zand gestort en daarop was door de Stoomtrein Valkenburgse Meer 180 meter rails gelegd. Daarop reed SVM loc 6 (de vroegere Duiveltje !) met een rijtuig. Eén en ander was al drie jaar tevoren afgesproken. De stoomtram maakte in drie bedrijven een rit. Bij elke rit waren er andere passagiers. Zo stapten bij de nagespeelde openingsrit van de stoomtram dronken burgemeesters uit. Zie dit filmfragment van Eef Overink (https://www.youtube.com/@eefoberink). Hiernaast is te zien wie bij een volgende rit uitstapte. Reclame voor Vaticaan op Stelten → De bedrijven zonder stoomtram werden verzorgd door andere Ettense verenigingen. Zo ontstond een compleet scenario voor de drie uur durende voorstelling. Het gaat te ver om hier verder op het complete scenario in te gaan. Hoewel er het bovenstaande verband gelegd kan worden tussen het koor en smalspoor moet benadrukt worden dat Henk jarenlang volop genoot van diverse aspecten van het Ettens Mannen koor, zoals zingen, contacten met andere koorleden en reizen. Hij was ook vijf jaar lang redacteur van het verenigingsblad De Stemband. Hij hield op met zingen in 2022 vanwege gezondheidsproblemen. Maar toch: “Voor mij was het verlaten van Köster de laatste druppel om definitief niet terug te keren als zanger”.

Moeilijke tijden De jaren 2013 en 2014 brachten enorme veranderingen. Henk moest eind 2013 na 38 jaar eerder dan gedacht met pensioen gaan omdat zijn werkgever moest inkrimpen. Aan zijn afscheid werd op eigen verzoek weinig of geen aandacht besteed omdat zijn vrouw Gonnie terminaal ziek was. Ze overleed in februari 2014. De kinderen waren al jaren de deur uit. Henk bleef achter met de kater Ali P. Er was veel steun van familie, vrienden en buren. Henk wist veel van geschiedenis. Hij werd lid van de Historische Vereniging Deutekom en maakte met een vriend reizen naar de slagvelden uit de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk. Begin 2015 ging hij een dag in de week als “vrijwilliger juridische dienstverlening” voor Vluchtelingenwerk werken in de voormalige gevangenis De Kruisberg in Doetinchem. Dat was toen een POL (Procesgerichte Opvanglocatie). Syrische vluchtelingen kwamen na de eerste opvang en screening in Ter Apel naar de POL in Doetinchem om hun asielaanvrage te doen. Het vrijwilligerswerk bestond uit het via een tolk (een Syrische vrijwilliger) geven van voorlichting over de asielprocedure en het voeren van gesprekken om de vluchtmotieven boven tafel te krijgen. Het verslag ging naar de advocaat die de vluchteling bijstond. Dit werk beviel goed, maar eindigde toen de POL eind 2016 gesloten werd. Maar het belangrijkste in deze periode was dat het eerste kleinkind op komst was. Dochter Eef, zoon Gijs en hun partners zorgden voor in totaal vijf kleinkinderen. De nieuwe rol van opa en oppas leken Henk op het lijf geschreven. Gezondheid In september 2021 werd hartfalen geconstateerd. Vanaf april 2024 zorgde artrose in een knie voor ernstige problemen. Een rollator boven, een rollator op de begane grond, een traplift, een gehandicaptenparkeerkaart en een robotstofzuiger maakten het leven weer dragelijk. Ook was er hoop dat de klachten verminderd konden worden, te beginnen met fysiotherapie. Een spoedig einde werd allerminst verwacht. Henk bezocht nog steeds smalspoor, ondersteund door twee stokken of een rollator. Hij ging bijvoorbeeld samen met een vriend naar de Stichting Rijssens Leemspoor en samen met zijn tweelingbroer Gert naar een railhobbyist met smalspoor in zijn tuin, het smalspoormonument in Druten en de Feldbahn Freunde Schermbeck Gahlen [D]. Als hij alleen thuis was moesten een dag en nacht aan een polsband gedragen alarmknop en de vrijwel dagelijkse contacten met de kinderen zorgen dat er tijdig alarm kon worden geslagen. Het heeft niet zo mogen zijn. Tenslotte Henk Sluijters beschreef het Nederlandse industriële smalspoor in vele artikelen in diverse tijdschriften en - zeer systematisch - in twee toegankelijke naslagwerken. Later besteedde hij veel tijd aan uiteenlopende zaken (zoals fietsen, het Ettens Mannenkoor, geschiedenis en Vluchtelingenwerk). Zijn belangstelling voor het industrieel smalspoor en de Gelderse Tram bleef altijd, al merkte de buitenwereld daar in latere jaren weinig meer van. Hij was altijd bereid anderen met zijn kennis te helpen (ook op deze website Industriespoor komt de tekst “Met dank aan Henk Sluijters” veelvuldig voor). Deze persoonlijke hulp is helaas niet meer mogelijk, maar de door hem geschreven twee boeken blijven vele vragen beaantwoorden.
0 – 0 – 0

Ouder nieuws: Zie het Nieuwsarchief

Terug/verder naar:

Recent nieuws Home Inhoud