Industriespoor

fabrieksspoor los

► Nieuw ◄

► Zoeken ◄

Stoomtractie smalspoor

Stoomtractie normaalspoor

Motortractie smalspoor

Motortractie normaalspoor

voestalpine Railpro in Crailoo (Hilversum)

laatste wijziging: 03-02- 2021

Geschiedenis

De stapelplaats en houtbereidingsinrichting “Crailoo” (tussen Hilversum en Bussum) werd in 1910 door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM) in gebruik genomen [1]. De houtbereiding (bielsen) in Crailoo werd al in de jaren 1930 beëindigd; de functie van stapelplaats (van bovenbouwmaterialen) bleef.

↑ Crailoo, circa 1910 [GeheugenVanNederland] ↑

Op de foto staan traversewagens op normaalspoor. Op elke traversewagen ligt dwars op het normaalspoor een stuk smalspoor en daarop staat een wagen met dwarsliggers. Een paard trok een trein van drie traversewagens naar de impregneerketels waarin ook smalspoor lag. De wagens met dwarsliggers reden over het smalspoor de impregneerketels in.

In het kader van de privatisering van NS stichtten de spooraannemers Strukton, BAM Rail en VolkerRail in 1996 Railpro voor de levering van bovenbouwmaterialen. Dit werd gevestigd op het terrein van de Stapelplaats Crailoo. De voormalige NS onderdelen de Spoorstaaflasinrichting, WisselBouw Nederland en Electrorail zijn ook vanuit Utrecht hierheen verhuisd.

In 2002 verwierf het Oostenrijkse voestalpine 70 % van de aandelen en werd de naam voestalpine Railpro.

Tractie

In de NS tijd waren er op Crailoo NS sikken en NS bakkies te zien, in de bekende geel/grijze NS huisstijl. Dat veranderde na de NS-tijd.

Sikken

NS Sik 325 wordt vanaf de treeplank bediend.

Van Arbohekjes had niog niemand gehoord. Crailoo, 12-03-1991→

Op 12-03-1991 was de NS 325 de enige op Crailoo aanwezige Sik. Maar ook waren er een Windhoff prototype en een Bemo Railshunter actief als mogelijke opvolgers van de NS Sikken. Daarom lijkt het waarschijnlijk dat er in het verleden meer dan één Sik op Crailoo actief was.

In de loop der tijden zullen dit verschillende Sikken zijn geweest. Het gaat te ver om dit nader uit te werken. Voor de bakkies ligt dan anders, want die zijn er nog steeds.

Bakkies

Al jaren rangeert op Crailoo het ex-NS “bakkie” (of “hippel”) 647.

Zelfs op 07-06-2013 droeg de ex-NS 647 nog het bekende NS logo→

In juli 2013 werden de RRF 1-3 van Rotterdam Rail Feeding overgenomen. Deze bakkies maakten deel uit van de serie RRF 1-5. Dat waren allemaal locs die rond 1992 al door NS tot radioloc (= radiografisch bestuurbare loc) waren omgebouwd en daarbij hogere nummers in de 600 serie hadden gekregen (zie de tabel onder opmerking c voor nadere gegevens). Later kwam ook de ex-NS 640 (→ Strukton 300640 “Esther” → RRF plukloc) naar Crailoo.

In juli 2014 werd serieus begonnen met het opknappen van vier van de vijf toen aanwezige bakkies; de ex-NS 640 bleef plukloc. De locs kregen ook Railpro nummers: 601 t/m 604. Dat was al het vierde nummer en de derde eigenaar.

In juli/augustus 2014 gingen drie RRF bakkies – in verschillende uitmonstering – per dieplader naar Rotterdam. Samen met een vierde bakkie (de 9902 van Locon) reden ze werktreinen bij de vervanging van rails, stroomrail en ballast van metrolijn D tussen de stations Slinge (eigenlijk tuusen Waalhaven) en Tussenwater.

Fragment uit de RET Metro lijnenkaart. Lijn D is de blauwe lijn.

De remise Waalhaven ligt onder Slinge →

Dat was een uitstekende gelegenheid voor het maken van actiefoto’s van de Railpro bakkies. In Crailoo levert fotograferen door het hek of vanaf het Ecoviaduct doorgaans geen fraaie foto’s op en zelfs op het terrein maken stapels materialen het fotograferen lastig.

Railpro 601

← Railpro loc 601 met zelflossers tussen Waalhaven Zuid en station Rhoon. Foto Maarten van der Willigen, 09-08-2014

De potten voorop zijn roetfilters. Bij werkzaamheden in de groene hart tunnel van de HSL liepen er slangen van de uitlaat op het dak naar deze potten. Hierop waren uitlaatstukken aangesloten. De andere Railpro bakkies hebben geen roetfilters gehad.

Opmerkelijk zijn ook de pas in juli 2014 aangebrachte nieuwe rangeertreden [2] achter de voorste bufferplaat.

Het RRF symbool staat nog op de zijkant van de motorkap; het Railpronummer is nog niet aangebracht.

De 601 heeft ergens tussen september en november 2014 de Railpro kleuren gekregen. Zie hier.

Ook kreeg de 601 - tot nu (2018) toe - als enige van de Railpro 600-en – automatische koppelingen voor en achter. Dat gebeurde eind 2014.

← De voorkant van de 601 bij OOC in Oss, 26-12-2018. De koppeling is alleen mechanisch; de remleiding moet nog wel met de hand doorverbonden worden.

Doorgaans verhuurt Railpro bakkies aan spooraannemers, maar dat is hier niet het geval.

OOC in Oss huurde eerder achtereenvolgens de radiolocs 603 Evy van Shunter, de ex-NS 691 van BT Trains en de 602 van Railpro. In 2020 verscheen de ex-NS 692 van RFO.

Railpro 602 → 606

← Railpro loc 602 met een trein met dwarsliggers tussen Waalhaven Zuid en station Rhoon. Foto Maarten van der Willigen, 04-08-2014

Dit is de voormalige, niet tot radioloc omgebouwde, NS 647. Vergeleken met de bovenste foto is het nummer 647 door 602 vervangen. Het NS logo is verdwenen.

Verder is er uiterlijk nog niets veranderd. De 602 is niet gelijk aan de 601 omdat de zijkanten van de 601 geheel grijs zijn. Van de 602 zijn de zijwanden van de cabine en accukisten geel. De 602 is de enige loc van het viertal 601 t/m 604 die niet radiografisch bestuurd kan worden.

Toen de Railpro 600-en opgenomen werden in het NVR (Nationaal VoeruigRegister) ontstond voor de Railpro 604 een nummerdoublure met de toenmalige Locon 9702 (ex RRF 4). Daarom werd omstreeks 2016 de Railpro 604 vernummerd in 602 en kreeg de oude 602 het nieuwe nummer 606.

Pas vanaf eind 2017 werd de 606 in de Railpro kleuren gebracht.

Railpro 603

← Railpro loc 603 met zelflossers tussen Waalhaven Zuid en station Rhoon. Foto Maarten van der Willigen, 03-08-2014

In maart 2014 kreeg de lok het Railpro logo en het nummer 603. In juli 2014 (dus pas kort voor het nemen van deze foto) kreeg ze de blauw-grijze Railpro huisstijl [2]. Ze heeft de motor van plukloc 640.

Zie voor de 603 ook de foto hieronder:

De uitvoering van de gerenoveerde 600-en is (nog) niet gelijk:

Crailoo, 01-10-2015 →

De rechter loc is de 603. Dat nummer is wel op de achterkant aangebracht, maar niet – zoals bij zuster 604 - op de zijkant. De zwaailichten op het dak zijn verschillend.

Uiterst links is nog de achterkant van de (nog) niet gerenoveerde 602 te zien. Nog verder naar links stonden plukloc 647 en de V100. Het natuurviaduct fungeert als een soort carport voor deze locs. De 601 was elders op het terrein druk aan het werk.

Railpro 604 → 602

Het bovenstaande tweetal 603 en 604 was in augustus 2015 bij spoorvernieuwing tussen Arnhem Goederen en Velperbroek Aansluiting aan het werk [Railmagazine 348].

Anders dan in hun vroegere levens zijn de 601 en 604 in Crailoo voorzien van centrale automatische koppelstang- smering, waardoor het dagelijkse smeren van de lagers van de koppelstangen vervalt.

← Crailoo, 23-09-2014

Zie [3].

Zoals boven vermeld, is de 604 omstreeks 2016 vernummerd in 602 [5] om een nummerdoublure met een 600 van (toen) Locon te voorkomen. De 602 heeft op 13-04-2018 een merkwaardig ongeval in Oss gehad.

Na de vernummeringen bezit Railpro de radiografisch bedienbare locs 601 t/m 3 (de oude RRF nummers 1 t/m 3), de niet radiografisch bedienbare 606 en de plukloc ex-NS 640. Het gat tussen de 601 t/m 603 en de 606 is te verklaren uit het feit dat de radiografisch bedienbare RRF 4 en 5 niet aan Railpro verkocht zijn.

De locs komen regelmatig buiten Crailoo bij spoorwerkzaamheden.

Nog een ex-NS 600

In 2018 heeft Railpro de 661 (geen radioloc) van de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij VSM gekocht. Dit “bakkie” is vervolgens – afwijkend van de andere Railpro bakkies – vrijwel geheel blauw geschilderd en in maart 2019 in dienst genomen met het nummer 607.

Uitwisseling met openbare spoorwegnet, ook voor de GAD

In 1970 werd de VAM overslaginstallatie geopend. Tegenwoordig is die in gebruik bij de GAD (Gewestelijke Afvalstoffen Dienst). De GAD beschikt over twee eigen tractievoertuigen, zie hier en daar. In 2017 verviel de vuilafvoer per spoor door het faillissement van spoorvervoerder Locon, maar er waren toch al plannen in die richting [4].

De overslaginstallatie is niet rechtstreeks, maar via de sporen van voestalpine Railpro op het openbare spoorwegnet aangesloten. voestalpine Railpro verzorgde de tractie tussen de overslaginstallatie en de overgavesporen. Daar werden in het verleden grotere locs voor gebruikt:

Mak G500/700 C

De Spoorstaaflasinrichting had in Utrecht al een van het Duitse On Rail gehuurde MaK G500C.

Spoorstaaflasinrichting, Utrecht, 09-09-1998. Op de loc staat al Railpro →

De gehuurde MaK 500C werd in 1999 mee verhuisd naar Crailoo.

De loc is in 1969 onder fabrieksnummer 500048 gebouwd. Met dit fabrieksnummer is de geschiedenis te vinden op:

www.loks-aus-kiel.de

In Crailoo werd de MaK G500C in 2003 vervangen door een eveneens van On Rail gehuurde MaK G700C. Het verschil tussen beide types is alleen de turbo, waardoor de G700C over een motorvermogen van 700 pk beschikt.

Crailoo, 21-07-2006. Foto Gerard de Graaf. Om van de rangeertreden in de cabine te komen is een vreemde klimpartij nodig.→

De loc is in 1970 onder fabrieksnummer 500054 gebouwd. Met dit fabrieksnummer is de geschiedenis te vinden op:

www.loks-aus-kiel.de

In 2010 werd de huur van de MaK G700C beëindigd. Inmiddels had voestalpine Railpro een Oostduitse V100 van de VSM overgenomen.

V 100

De loc is in 1968 onder fabrieksnummer 11931 voor de Deutsche Reichsbahn als V 100 093 gebouwd. Met het fabrieksnummer is de geschiedenis te vinden op:

www.v100-online.de

De loc is – in tegenstelling tot bijvoorbeeld de V100-en van Volkerrail - niet door Alstom Stendal verbouwd.

Crailoo, 06-07-2013 →

Bij de DR was het nummer 100 093 (later 110 093) en bij de DB 201 093.

In elk geval in juni 2013 reed de V100 nog de afvaltreinen. De V100 leekt anno 2015 niet meer gebruikt te worden. De afvaltreinen werden door een 600 behandeld, zouden in 2016 vervallen [4] en zijn door het faillissement van Locon in 2017 definitief vervallen.

Dan was er nog deze raadselachtige verschijning:

Voorste stuk van een Oostduiste V100, Crailoo, 06-07-2013 →

De verklaring [5] is: de V100 093 is in 2008 door Railpro van de VSM gekocht. In de periode 1995-1999 is er door de VSM gezocht naar een reservemotor voor "het geval dat..". Met de sloper waarvan de VSM deze reservemotor destijds gekocht heeft, was afgesproken om de huif erbij te doen ter bescherming in de opslag. De sloper heeft dit ruim opgevat en heeft de loc met frame en al in stukken gezaagd. In de koop van de V100 093 door Railpro was deze reserve motor inbegrepen. Het blijft een raadsel van welke V100 deze motor afkomstig is.

Na de uitbreiding van het aantal bakkies is 2013 en het staken van de afvoer van huisvuil per spoor in 2017 bestond er geen behoefte meer aan de V100. In 2018 werd de loc overgenomen door het daartoe opgerichte VEB Tractie. Deze BV is eigendom van de meerderheids-aandeelhouder en van de operationeel manager van Railexperts BV, elk voor 50%. Eind 2018 is de loc in Haarlem in de originele Oost Duitse kleuren gebracht.

Andere locs

De Windhoff die ooit bedoeld was als opvolger van de welbekende Sik is al op een andere webpagina van deze website belicht. Ook elders op deze website zijn besproken: de vanuit de portaalkraan bestuurde Bemo Railshunter, de in 2015 afgevoerde onechte Oostduitse Köf en de dieselelektrische spoorailkranen van Codum en Nellen.

De in 2005 van On Rail gehuurde Deutz 57810 is eind 2009 vertokken en is in 2011 in Italië beland. Zie hier voor de levensloop en foto’s in Crailoo. Voor de volledigheid zij nog vermeld dat in 2005 een Moyse (Type BN, ex Philips Acht) van Shunter en in 2005-2006 een Köf III van Bemo gehuurd werd.

Opmerkingen:

De buurtschap wordt als Crailo (met één o) geschreven; de stapelplaats als Crailoo (met twee o’s).

De spoorse verkorting is Cmb = Crailoo Magazijn Bovenbouw.

voestalpine wordt niet met een hoofdletter geschreven.

De nummers van de genoemde bakkies zijn:

Oud NS nummer

NS radioloc

RRF nummer

Railpro nummer

Uiterlijk in okt. 2015

626 (1956)

684

601

Railpro huisstijl

652 (1956)

689

604 → 602

Railpro huisstijl

614 (1955)

679

603

Railpro huisstijl

647 (1956)

n.v.t.

602 → 606

geel/grijs*; geen radioloc

640 (1956)

n.v.t.

geen (plukloc)

geel

661 (1956)

n.v.t.

607

n.v.t.**

* Sinds oktober 2017 – veel later dan de andere locs - in de Railpro kleuren [6].

** Sinds maart 2019 in de Railpro kleuren [6].

In oktober 2015 waren aanwezig de in de bovenstaande tabel genoemde bakkies (behalve de 661) en de V100. In 2018 waren aanwezig de in de bovenstaande tabel genoemde bakkies (inclusief de 661) en ging de V100 naar VEB Tractie.

Met dank aan:

Rudi Liebrand, Frank Schouten, Martijn Smits en Maarten van der Willigen.

Bronnen:

[1]

H.P. Maas Geesteranus, “De nieuwe stapelplaatsen en houtbereidingsinrichting Crailoo van de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij te Hiversum”, De Ingenieur, 1910 (Jaargang 25), No. 42, 802-812.

[2]

Op het Beneluxspoorforum staat een prima fotoverslag van het opknappen van de bakkies bij Railpro.
Zie hier.

[3]

Pauwze: BAKKIES MAZZEL: rooskleurige toekomst voor (ex RRF) bakkies ook op Crailoo!!

[4]

MyronvRuijven op Flickr.

[5]

Informatie van Martijn Smits.

[6]

Bron: Railwiki.

Terug/verder naar:

{

Aanvullingen

Nieuw Home Inhoud